Το
παγόβουνο του θυμού...
Ναι αυτό είναι ο θυμός! Ένα
παγόβουνο, από το οποίο βλέπουμε μόνο την κορυφή του, ενώ στην βάση του
κρύβονται όλες οι αιτίες! Βλέπουμε έναν
άνθρωπο με θυμό και αμέσως τον κατατάσσουμε στους κακούς ανθρώπους...
Όμως... Αν τον κοιτούσαμε με τα
μάτια της αγάπης! Αν του δίναμε χρόνο να τον καταλάβουμε! Αν τον παρατηρούσαμε
λίγο καλύτερα! Μόνο πόνο θα νιώθαμε για εκείνον, γιατί αυτά που τον πόνεσαν,
έχτισαν έναν τεράστιο θυμό σαν ασπίδα προστασίας...
Πίσω από τον θυμό υπάρχει μεγάλη
μοναξιά και θλίψη...
Είναι οι άνθρωποι
·
Που τους άγχωσαν, όταν έπρεπε να τους
μεγαλώσουν με ηρεμία...
·
Που τους προσέβαλαν, όταν έπρεπε να τους
πούνε μπράβο...
·
Που τους ντρόπιασαν, όταν έπρεπε να τους
προστατέψουν...
·
Που τους απέρριψαν, όταν έπρεπε να τους
φωνάξουν " εδώ είμαι! "
·
Που τους άφησαν να απογοητευτούν, όταν
έπρεπε να τους πούνε " δεν πειράζει, συνέχισε! "
Πίσω από τους θυμωμένους
ανθρώπους, είναι τα παιδιά που μεγάλωσαν με τραύματα...
Και ΠΩΣ φεύγει ο θυμός; Μόνο
με την αγάπη!
Και πως αγαπάς έναν θυμωμένο
άνθρωπο; Μόνο αν ψάξεις στα μάτια του να βρεις, εκείνο το τρομαγμένο παιδί 
Ναι, η αγάπη διώχνει τον θυμό
αλλά και ο θυμός πρέπει να έχει χώρο για την αγάπη...
5 Βήματα για τη Διαχείριση
του Παιδικού Θυμού
Το βασικό που πρέπει να θυμάται
ο γονέας είναι ότι δεν είναι ο ίδιος πάντα υπεύθυνος για το θυμό, την ευτυχία ή
τα άλλα συναισθήματα των παιδιών του. Ο ίδιος μπορεί να τα διευκολύνει
εξασφαλίζοντας ένα πρόσχαρο και ήρεμο περιβάλλον, όμως τα ίδια τα παιδιά θα
διαλέξουν πώς θα αισθάνονται. Δεν είναι ρεαλιστικό το να προσδοκάει κανείς από
τα παιδιά να είναι διαρκώς ευτυχισμένα. Αν ο στόχος είναι να μην τα υπάρξουν
ποτέ λυπημένα, απογοητευμένα ή πληγωμένα, υπάρχει κίνδυνος να κακομάθουνε. Όταν
κάθε φορά σπεύδει κάποιος να αγοράσει τη λιχουδιά ή ό, τι άλλο ζήτησουν για να
μην τα κακοκαρδίσουμε, έχει ήδη χάσει το παιχνίδι – και εκείνος και αυτά. Το
έργο του γονέα είναι να βοηθήσει το παιδί να αντιμετωπίσει τα δυσάρεστα
συναισθήματα και όχι να το προστατεύσει από αυτά.
Με ποιον τρόπο ένας γονέας
μπορεί να διαχειριστεί τον παιδικό θυμό;
Πέντε είναι τα βασικά
εργαλεία!
1. Αποδοχή
Αποδοχή του γεγονότος ότι και τα
παιδιά θυμώνουν. Μάθετέ στα παιδιά να αναγνωρίζουν το θυμό τους και εφοδιάστε
τα με ένα λεξιλόγιο για να «βαφτίζουν» τα συναισθήματά τους. Αυτό επιτυγχάνετε
με τους ακόλουθους τρόπους:
- Μοίρασμα των συναισθημάτων σας
- Ενθάρρυνση του παιδιού να αναγνωρίσει την κυριότητα
των συναισθημάτων του π.χ. «εκνευρίστηκες..» αντί «σε εκνεύρισε..»
- Αναφερθείτε σε θυμωμένους ανθρώπους που
εμφανίζονται σε παραμύθια, dvd, και παιδικές εκπομπές στην τηλεόραση ως
αφετηρία για συζήτηση
- «Δεν πειράζει που θύμωσες, πειράζει όμως που
χτύπησες τον αδελφό σου». «Είναι κατανοητό ότι το κοριτσάκι είναι
θυμωμένο, ίσως όμως δεν έπρεπε να πετάξει το δώρο της στα σκουπίδια. Μήπως
σκέφτεσαι κάποιον άλλο τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να εκφράσει το θυμό
της;»
2. Αφοπλισμός
Αφοπλίστε το θυμό ώστε να μην
πληγωθεί κανείς. Με ποιους τρόπους; Με τους εξής:
- Φτιάξτε ένα αφισάκι με τα «ναι» και τα «όχι» της
συμπεριφοράς όταν είναι θυμωμένα. Συχνά λέμε στα παιδιά τι δεν πρέπει να
κάνουν, αλλά δεν τους λέμε τι μπορούν να κάνουν τις στιγμές της παραφοράς.
- Γράψτε τα «ναι» με πράσινο μαρκαδόρο και τα «όχι»
με κόκκινο μαρκαδόρο. Συζητήστε τη διαφορά μεταξύ των δύο όταν ΔΕΝ θα
είστε θυμωμένοι.
- Φτιάξτε μια μικρή αφίσα με τη γραφική απεικόνιση
της έντασης του θυμού. Σχεδιάστε ένα μεγάλο θερμόμετρο για το «συναίσθημα»
ή το «θυμό» και στερεώστε το σε έναν πίνακα ανακοινώσεων. Όταν το παιδί
έχει θυμώσει, ζητήστε του να σημειώσει με κόκκινο χρώμα πόσο θυμό νιώθει.
Ορίστε διαβαθμίσεις από το «ενοχλημένος» μέχρι το «θα εκραγώ!»
- Αποτελέστε πρότυπο της υγιούς έκφρασης θυμού. Όταν
δέρνουμε, ουρλιάζουμε και εκσφενδονίζουμε αντικείμενα, μαθαίνουμε στα
παιδιά μας να κάνουν το ίδιο.
3. Προσωρινή Απομάκρυνση
Ίσως ένα από τα καλύτερα
εργαλεία που μπορείτε να προσφέρετε στα παιδιά είναι να τα μάθετε πώς να
απομακρύνονται από μια…. εύφλεκτη κατάσταση. Εξηγήστε τους ότι η αιτία του
θυμού είναι σαν αγκίστρι με δόλωμα. Μπορούν να επιλέξουν είτε να τσιμπήσουν,
είτε να το προσπεράσουν και να πάνε κάπου αλλού.
4. Αναζήτηση Αιτιών
Βοηθήστε τα παιδιά να
αναζητήσουν τις αιτίες του θυμού τους. Η ενεργητική ακρόαση εκ μέρους του γονέα
και η ειλικρινής προσπάθειά του να καταλάβει και να συναισθανθεί την αναστάτωση
του παιδιού τον βοηθά να κατανοήσει τις βαθύτερες αιτίες και τα πρωταρχικά
συναισθήματά του. Βοηθήστε το παιδί να καταλάβει γιατί είναι θυμωμένο και ποιο
είναι το συναισθηματικό υπόβαθρο του θυμού του. Μήπως ζηλεύει; Μήπως νιώθει
θύμα; Μήπως αισθάνεται εξάντληση; Για παράδειγμα «νιώθεις ότι η αδελφή σου
παίρνει περισσότερη αγάπη σε σύγκριση με σένα και σκέφτεσαι ότι την αγαπώ
περισσότερο». Έτσι δείχνετε στην κόρη σας ότι έχετε πραγματικά αφουγκραστεί τα
συναισθήματά της και δεν τα έχετε απορρίψει. Στη συνέχεια μπορείτε να
υπερασπιστείτε τα δικά σας συναισθήματα: «Πραγματικά σε αγαπώ πολύ και σε αγαπώ
με μοναδικό τρόπο, δε μπαίνει σε σύγκριση με την αγάπη που έχω για την αδελφή
σου. Μπορώ να στο δείξω με κάποιο τρόπο; Τι θα είχες ανάγκη;»
5. Επίλυση του Προβλήματος
Πίσω στο πρόβλημα που προκάλεσε
το θυμό και επίλυσή του από το ίδιο το παιδί. Βοηθήστε τα παιδιά να λύσουν το
πρόβλημα και να σκεφτούν λύσεις, εφόσον χρειάζονται βοήθεια. Μάθετέ τα ότι
υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, έντιμοι συμβιβασμοί και επιλογές. Το να επιλέξετε
να μην ασχοληθείτε με ένα συγκεκριμένο πρόβλημα μπορεί επίσης να είναι μια
σωστή απόφαση. Μάθετέ τα πρώτα να λύνουν τις διαφορές τους με το πρόσωπο με το
οποίο συγκρούστηκαν και ύστερα να καταφεύγουν σε κάποιον «μεγάλο». Να δίνετε
συγχαρητήρια στο παιδί σας κάθε φορά που κάνει ένα μικρό βήμα προς τον
αυτοέλεγχο και την ωριμότητα. Η διαχείριση του θυμού είναι μια μακροπρόθεσμη
υπόθεση. Τα παιδιά χρειάζονται πολλά χρόνια εξάσκησης μέχρι να την κατακτήσουν.
Τα περισσότερα παιδιά αρχίζουν να διαχειρίζονται το θυμό τους χωρίς να χτυπούν
τους άλλους και να πετάνε αντικείμενα γύρω στην ηλικία των 10 με 12 χρονών.
Επιπλέον συμβουλές για να
περιορίσει ένας γονέας τον παιδικό θυμό!
- Χρησιμοποιείστε εργαλεία πειθαρχίας που είναι
προσανατολισμένα στην επίλυση του προβλήματος και στην ενίσχυση της Σχέσης σας
- Να έχετε ρεαλιστικές προσδοκίες από το παιδί σας,
ανάλογες με την ηλικία και το αναπτυξιακό του στάδιο
- Μην το χτυπάτε (η βία διδάσκει τη βία)
- Μην το τιμωρείτε με απομόνωση. Αυτό θα αυξήσει το
θυμό του.
- Μη συγκρίνετε το ένα παιδί σας με το άλλο. Κάθε
παιδί είναι μοναδικό.
- Προφυλάξτε το από εμπειρίες που ίσως είναι πολύ
σκληρές για ένα παιδί που δυσανασχετεί εύκολα.
- Ενεργητική Ακρόαση όταν το παιδί δείχνει
εκνευρισμένο.
- Να καταλαβαίνετε πότε το παιδί σας πέρασε μια
δύσκολη μέρα και επομένως να περιορίζετε γι ' αυτό το χρονικό διάστημα τις
απαιτήσεις σας. Όταν το παιδί σας έχει «στραβώσει», φροντίστε το σα να
ήταν άρρωστο. Πρόκειται για μια ασθένεια της ψυχής και του μυαλού, όχι του
σώματος. Ελαφρώστε το από τα πολλά καθήκοντα και αφήστε τα πράγματα να
κυλήσουν αβίαστα. Αύριο, όταν όλοι θα έχετε καλύτερη διάθεση, μπορείτε να
επανέλθετε στο κανονικό σας πρόγραμμα.
Μαρία Α. Δημητριάδου,
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
6946383612
info@psychotherapyworks.gr
www.psychotherapyworks.gr
Instagram:
@psychotherapyworks.gr
.jpg)
Πως να βοηθήσετε τα παιδιά να
διαχειριστούν το θυμό τους;
30 Οκτωβρίου 2022
Ο θυμός είναι ένα
φυσιολογικό συναίσθημα και όπως όλοι οι άνθρωποι θυμώνουν το ίδιο συμβαίνει και
με τα παιδιά. Τα παιδιά ανάλογα με το εξελικτικό στάδιο στο οποίο βρίσκονται
προσπαθούν να εκφράσουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους με διάφορους τρόπους.
Για παράδειγμα τα βρέφη χρησιμοποιούν το κλάμα για να ικανοποιήσουν τις
βασικές τους ανάγκες όπως φαγητό και αλλαγή πάνας.
Ο παιδικός θυμός είναι μια αντίδραση σε μια συναισθηματική ή σωματική ανάγκη
που δεν έχει ικανοποιηθεί.
Είναι ένας τρόπος άμυνας
απέναντι σε βαθύτερα συναισθήματα όπως απογοήτευση, ζήλεια, αδικία, στεναχώρια
, λύπη. Το θυμωμένο παιδί προσπαθεί να επικοινωνήσει κάποια
συναισθηματική του ανάγκη όπως για παράδειγμα την επιθυμία του για περισσότερη
αγάπη, προσοχή ή προστασία.
Όταν τα παιδιά έχουν δυσκολία να
διαχειριστούν το θυμό τους χρειάζονται καθοδήγηση , βοήθεια και υποστήριξη για
να μάθουν να αναγνωρίζουν και να οριοθετούν τις εκρήξεις θυμού. Οι
γονείς θα πρέπει να σεβαστούν το συναίσθημα του παιδιού τους , να το βοηθήσουν
να αναλύσει και να κατανοήσει τα αίτια του θυμού έτσι ώστε να μπορέσει να
διαχειριστεί το συναίσθημα. Έτσι το παιδί αντιλαμβάνεται ότι ο θυμός
είναι ένα υγιές συναίσθημα και δεν είναι ντροπή να τον εκφράσει σε συγκεκριμένα
όμως πλαίσια. Για παράδειγμα θα πρέπει να κατανοήσει ότι δεν είναι αποδεκτό να
χρησιμοποιεί βία, να χτυπάει άλλους , να καταστρέφει έπιπλα ή αντικείμενα ενώ
είναι αποδεκτό να φωνάζει στο δωμάτιο του για να εκτονωθεί ή να πετάει ένα
μαξιλάρι. Αν όμως οι γονείς αντιδρούν επικριτικά , ειρωνεύονται ή αποδοκιμάζουν
τα ξεσπάσματα θυμού των παιδιών τους τότε αυτά εισπράττουν το μήνυμα ότι ο θυμός
τους δεν είναι αποδεκτός και ότι αν τον εκφράσουν δεν θα είναι αγαπητά. Σε
περίπτωση που η ανάγκη τους αυτή μείνει ανικανοποίητη είναι πιθανόν να
εκδηλώσουν μη υγιείς δυσλειτουργικές συμπεριφορές. Συγκεκριμένα είτε
εσωτερικεύουν το συναίσθημα του θυμού με αποτέλεσμα να το σωματοποιούν και να
έχουν πονοκεφάλους, στομαχόπονους, εφιδρώσεις είτε να εκδηλώνουν έντονη
επιθετική συμπεριφορά όπως να χτυπούν άλλα παιδιά ή να καταστρέφουν
αντικείμενα.
Αναλύοντας τα αίτια παιδικού
θυμού
Τα παιδιά καθώς μεγαλώνουν
μπορεί να νιώθουν θυμό και να έχουν εκρήξεις για ποικίλους λόγους:
- Νήπια- Προσχολική ηλικία. Σε αυτή την ηλικία
καθώς αρχίζουν να περπατούν νιώθουν την ανάγκη να γίνουν πιο ανεξάρτητα.
Επιθυμούν να κάνουν πράγματα για τα οποία όμως δεν έχουν ακόμα τις
απαιτούμενες δεξιότητες και τυχόν ματαίωση ή αποτυχία μπορεί να τα
εξοργίσει. Στη περίπτωση αυτή εκφράζουν συνήθως το θυμό τους με κλωτσιές,
φωνές η τσιρίδες.
- Σχολική ηλικία. Τα παιδιά σε αυτή την
ηλικία έχουν να διαχειριστούν καινούργιες καταστάσεις. Μαθαίνουν πολλά και
διαφορετικά πράγματα όπως ακαδημαϊκή γνώση , πως να κοινωνικοποιηθούν
καθώς και πως να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους. Σε αυτή την ηλικία
νιώθουν την ανάγκη να δημιουργήσουν στενές φιλικές σχέσεις όμως υπάρχει η
πιθανότητα να απογοητευτούν με αποτέλεσμα να νιώθουν μοναξιά και
ανασφάλεια. Επίσης μπορεί να βιώσουν αισθήματα ζήλιας από τους
συνομηλίκους τους ή ακόμα και να είναι θύματα bullying. Η απογοήτευση και
η ανασφάλεια που νιώθουν μπορεί να οδηγήσει σε εκρήξεις θυμού. Ένα άλλος
σημαντικός παράγοντας μπορεί να είναι οι υψηλές μη ρεαλιστικές προσδοκίες
των γονέων καθώς και το αίσθημα ζήλιας ή αδικίας που πυροδοτείται όταν οι
γονείς τους , τους συγκρίνουν με τα αδέρφια τους ή με άλλα παιδιά
του φιλικού περιβάλλοντος.
- Εφηβεία. Τα νέα άτομα σε αυτό το στάδιο
επιθυμούν να έχουν πλήρη έλεγχο της ζωής τους και προσπαθούν να
ανακαλύψουν τον εαυτό τους και τη ταυτότητα τους. Είναι πολύ σημαντικές οι
φιλικές σχέσεις καθώς και το να νιώθουν αποδεκτοί σε μια κοινότητα γιατί
με τους συνομηλίκους τους μπορούν να μοιράζονται τους προβληματισμούς
τους. Η επιτακτική τους ανάγκη να ανακαλύψουν τη ταυτότητα τους καθώς και
να αποδεχτούν τις αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα τους κατά τη διάρκεια
της εφηβείας είναι πιθανόν να τους κάνει περισσότερο ευάλωτους και να
πυροδοτήσει εκρήξεις θυμού.
- Υπάρχουν όμως και καταστάσεις που μπορεί να
οδηγήσουν σε εκρήξεις θυμού άσχετα από την ηλικία των παιδιών. Όπως:
- Μη υγιές οικογενειακό περιβάλλον. Όταν τα παιδιά
μεγαλώνουν με γονείς αδιάφορους ή κακοποιητικούς ή όταν νιώθουν ότι οι
γονείς τους, τους επικρίνουν και τους απορρίπτουν είναι πιθανόν να έχουν
ξεσπάσματα θυμού.
- Όταν γίνονται μάρτυρες επιθετικών συμπεριφορών και
εκρήξεων θυμού μέσα στην οικογένεια είναι πιθανόν να μιμηθούν τις
συμπεριφορές των γονέων τους οποίους έχουν σαν πρότυπο.
Η απώλεια ενός αγαπημένου
προσώπου ή το διαζύγιο των γονέων ή όταν τα παιδιά γίνονται μάρτυρες εχθρικών
συμπεριφορών μεταξύ των γονέων μπορεί να αποτελούν σημαντικά αίτια για να
εκδηλωθούν ξεσπάσματα θυμού από τα παιδιά.
Είναι σημαντικό να
συνειδητοποιήσουμε ότι ο θυμός αποτελεί την κορυφή ενός παγόβουνου. Συνήθως
υπάρχουν άλλες αιτίες και αν τα παιδιά βοηθηθούν να αναγνωρίσουν τα πραγματικά
αίτια της εκρηκτικής τους συμπεριφοράς και να ψάξουν τις απαντήσεις για το τι
πραγματικά τα θυμώνει θα μάθουν να συνδέουν τα συναισθήματα τους με τις
πραγματικές τους ανάγκες.
Πως εκδηλώνονται οι εκρήξεις
θυμού;
Οι τρόποι εκδήλωσης του παιδικού
θυμού ποικίλουν και εξαρτώνται από την ηλικία του παιδιού, από το εξελικτικό
του επίπεδο , από τις εμπειρίες που βιώνει στο οικογενειακό του περιβάλλον
καθώς και από τυχόν προβλήματα αναπτυξιακής διαταραχής.
Ποιες είναι οι
ενδείξεις ότι ένα παιδί αντιμετωπίζει δυσκολία διαχείρισης του θυμού του;
- Κατά την ηλικία των έξι ετών τα περισσότερα παιδιά
μπορούν κατά κάποιο τρόπο να ελέγχουν το θυμό τους και τη παρόρμηση τους
να χτυπούν. Αν όμως και μετά την ηλικία αυτή οι εκρήξεις θυμού
συνεχίζονται με ασυνήθιστη συχνότητα αυτό σημαίνει ότι το παιδί δεν έχει
αποκτήσει ακόμα την ικανότητα να διαχειρίζεται να αρνητικά του
συναισθήματα και είναι πιθανόν τα ξεσπάσματα θυμού να συνεχιστούν και κατά
τη σχολική ηλικία.
- Επιθετική συμπεριφορά στο σχολείο. Συνήθως τα
παιδιά είναι πιο πειθαρχημένα στο σχολείο λόγω των κανόνων και της δομής
της σχολικής κοινότητας ενώ στο σπίτι νιώθουν πιο ελεύθερα να εκδηλώσουν
τα συναισθήματα τους. Αν όμως το παιδί χτυπάει στο προαύλιο τους
συνομηλίκους ή θυμώνει χωρίς σοβαρό λόγο μέσα στη τάξη με τους συμμαθητές
του ή ακόμα και με τους δασκάλους του ίσως αυτό να αποτελεί μια ισχυρή
ένδειξη ότι το πρόβλημα διαχείρισης του θυμού του είναι αρκετά σοβαρό.
- Λεκτικές εκφράσεις μίσους όπως «σε μισώ», ή « μισώ
τον εαυτό μου». Κάποιες φορές τα παιδιά θυμώνουν τόσο πολύ που επιτίθενται
λεκτικά. Όταν όμως ένα παιδί συστηματικά χρησιμοποιεί εκφράσεις όπως «
μισώ τον εαυτό μου», «εύχομαι να μην είχα γεννηθεί», αυτό είναι πιθανόν να
αποτελεί μια ένδειξη χαμηλής αυτοεκτίμησης ή εσωτερικής σύγκρουσης λόγω
της δυσκολίας του να διαχειριστεί το θυμό του.
- Κατά τη διάρκεια της σχολικής ηλικίας οι εκρήξεις
θυμού του παιδιού επηρεάζουν αρνητικά τη δημιουργία φιλικών σχέσεων. Αν
προσπαθεί να επιβληθεί στους συνομηλίκους του με απειλές και εκφοβισμό
αυτό μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα οι άλλοι να απομακρύνονται από κοντά
του και να οδηγείται σε απομόνωση.
- Όταν το παιδί πάντοτε κατηγορεί τους άλλους για τα
προβλήματα του. Μερικά παιδιά όταν αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα κατηγορούν
τους γονείς, τους δασκάλους, τους φίλους ή τα αδέρφια τους και ποτέ τον
εαυτό τους. Δεν αναλαμβάνουν καμία ευθύνη για τις πράξεις τους με
αποτέλεσμα να θυματοποιούνται και έτσι να δικαιολογούν τις επιθετικές
συμπεριφορές τους προς τους άλλους.
- Καταστροφικές συμπεριφορές. Συνήθως τα παιδιά στη
νηπιακή ηλικία πετούν τα παιχνίδια τους όταν θυμώνουν. Όταν όμως και κατά
τη σχολική ηλικία καταστρέφουν συστηματικά περιουσιακά στοιχεία όταν
θυμώνουν ή πετούν αντικείμενα ή χτυπούν τα άτομα που είναι γύρω τους τότε
έχουν δυσκολία διαχείρισης του θυμού τους.
- Αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Τα συνεχή
ξεσπάσματα θυμού των παιδιών είναι πιθανόν να τα οδηγήσουν και σε
επικίνδυνες συμπεριφορές προς τον εαυτό τους όπως αυτοτραυματισμό γιατί
νιώθουν ανεπαρκή να διαχειριστούν δυσάρεστες καταστάσεις.
- Εκρήξεις θυμού απέναντι σε σωματικά πιο αδύναμα
παιδιά. Συνήθως τα παιδιά όταν θυμώνουν επιτίθενται και χτυπούν τα
μικρότερα αδέρφια τους ή παιδιά που σωματικά είναι πιο αδύναμα. Επίσης
είναι πιθανό να χτυπούν και μικρά ζώα.
- Μερικές φορές τα παιδιά που έχουν πρόβλημα
διαχείρισης του θυμού τους μπορεί να εμφανίζουν κάποια σωματικά ή και
ψυχολογικά συμπτώματα όπως: αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες ( αύξηση ή
μείωση της τροφής), τρίξιμο ή σφίξιμο των δοντιών, στομαχικές διαταραχές,
δυσκολίες στην αναπνοή και πονοκέφαλο, αυτοκτονικές σκέψεις, απομόνωση από
οικογένεια και φίλους και μείωση της απόδοσης στα σχολικά τους καθήκοντα ή
και σε οποιαδήποτε άλλη εξωσχολική τους δραστηριότητα.
Πως να βοηθήσετε τα παιδιά να
διαχειριστούν το θυμό τους;
- Εξηγείστε στο παιδί ότι ο θυμός είναι ένα
φυσιολογικό συναίσθημα και ότι όλοι θυμώνουν ακόμη και οι ενήλικες όταν
νιώθουν πληγωμένοι προδομένοι ή απογοητευμένοι. Το πιο σημαντικό όμως
είναι να διδάξετε στο παιδί ότι ο θυμός μπορεί να εκδηλωθεί είτε με υγιή
και αποτελεσματικό τρόπο όπως με έναν εποικοδομητικό λόγο έστω και έντονο
είτε με ένα δυσλειτουργικό τρόπο όπως με φωνές, με επιθετικότητα ή ακόμα
και με καταστροφή αντικειμένων. Για παράδειγμα καθοδηγείστε το παιδί και
πείτε του «όταν θυμώνεις με τον αδερφό σου αντί να τον χτυπήσεις ή να
καταστρέφεις τα παιχνίδια του, εξήγησε του τι σε θυμώνει».
- Να επαινείτε το παιδί σας όταν εκδηλώνει το θυμό
του με υγιή τρόπο. Έτσι νιώθει περήφανο για το τρόπο διαχείρισης του
συναισθήματος του με αποτέλεσμα να νιώθει αυτοπεποίθηση και να εντάσσεται
πιο εύκολα στο κοινωνικό σύνολο.
- Δείξτε του ότι νοιάζεστε για αυτό. Όταν
το παιδί είναι θυμωμένο συζητήστε μαζί του. Μην απομακρύνεστε και μη το
στέλνετε στο δωμάτιο του να σκεφτεί τις συνέπειες των πράξεων του. Είναι
σημαντικό να αισθανθεί ότι ενδιαφέρεστε για τα συναισθήματα του. Μείνετε
μαζί του για όσο διάστημα σας χρειάζεται.
- Αποδεχθείτε τη δυσκολία διαχείρισης του θυμού. Όταν
το παιδί είναι θυμωμένο ενδιαφερθείτε και ρωτήστε το ποιο είναι το
πρόβλημα του. Είναι σημαντικό να κατανοήσει ότι είστε δίπλα του και
καταλαβαίνετε τα συναισθήματα του. Μη χρησιμοποιείτε εκφράσεις που υποβιβάζουν
το θυμό του όπως για παράδειγμα « δεν έγινε και κάτι είσαι υπερβολικός».
- Μη φοβάστε το θυμό του. Μείνετε ήρεμοι. Το
χειρότερο πράγμα που θα μπορούσε να συμβεί είναι να θυμώσετε και εσείς.
Δείξτε του ότι μπορείτε να λειτουργείτε ψύχραιμα έτσι ώστε να αποτελέσετε
ένα υγιές πρότυπο.
- Βάλτε όρια. Αποδεχόμενοι το συναίσθημα του παιδιού
δε σημαίνει ότι μπορεί να το εκδηλώνει ανεξέλεγκτα. Είναι σημαντικό να
γνωρίσει ότι απαγορεύονται οι καταστροφικές πράξεις, ότι δεν επιτρέπεται
να σπάει αντικείμενα ή να χτυπάει άλλους ανθρώπους. Για παράδειγμα
μπορείτε να του πείτε « είμαι εδώ για να σε ακούσω και να συζητήσουμε
γιατί είσαι θυμωμένος». « Μπορείς να θυμώνεις όσο θέλεις, δε μπορείς όμως
να χτυπάς και να καταστρέφεις».
- Χρησιμοποιήστε τεχνικές διαχείρισης του θυμού.
Μπορείτε να προτείνετε στο παιδί σας να εκτονωθεί με ένα μαξιλάρι. Θα
είναι το λεγόμενο « μαξιλάρι του θυμού». Κανείς δε θα το χρησιμοποιεί για
να ξαπλώνει απλά θα χρησιμοποιείται για να το πετάει ή να χτυπάει τις
γροθιές του. Μπορείτε επίσης να του υποδείξετε να ζωγραφίσει ή να
καταγράψει τα συναισθήματα του. Αν το παιδί είναι μεγαλύτερο μπορείτε να
του προτείνετε να πάει σε έναν άλλο χώρο για να εκτονώσει το θυμό του. Δεν
θα πρέπει να του το επιβάλλετε με αυταρχικό τρόπο σαν μια μορφή τιμωρίας
αλλά να του εξηγήσετε ότι είναι μια τεχνική διαχείρισης που θα το βοηθήσει
στην διαχείριση του θυμού του.
- Βοηθήστε τα παιδιά να έρθουν σε επαφή με τα
συναισθήματα τους και να ενισχύσουν τη συναισθηματική τους νοημοσύνη. Αν
τα παιδιά νιώθουν ασφάλεια και αντιληφθούν ότι δεν πρέπει να φοβούνται τα
συναισθήματα που κρύβονται πίσω από το θυμό τους όπως απογοήτευση,
ζήλια, ντροπή, φόβος θα μάθουν και να τα εκδηλώνουν με εποικοδομητικό
τρόπο.
- Ενεργητική ακρόαση. Η ενεργητική ακρόαση προωθεί
μια ζεστή σχέση μεταξύ γονέα και παιδιού. Βασικό κομμάτι της ενεργητικής
ακρόασης είναι η αναγνώριση του συναισθήματος του παιδιού. Το παιδί θα
πρέπει να νιώθει ότι οι γονείς είναι δίπλα του, ότι αποδέχονται τη δική
του άποψη και ότι έχει την αμέριστη προσοχή τους. Θα πρέπει να το ακούνε
χωρίς παρεμβάσεις ή κριτική. Η ενεργητική ακρόαση διευκολύνει την επίλυση
του προβλήματος από το ίδιο το παιδί γιατί μπορεί πιο εύκολα να κατανοήσει
τα αίτια του θυμού του και τα βαθύτερα συναισθήματα που
υποκρύπτονται και πυροδοτούν τις εκρήξεις θυμού. Για παράδειγμα
μπορεί ένα παιδί να ζηλεύει το μικρότερο του αδερφό επειδή ο γονέας το
παίρνει αγκαλιά χωρίς να το εκδηλώνει λεκτικά όμως η συμπεριφορά του να
χαρακτηρίζεται από ξεσπάσματα θυμού απέναντι του, δηλαδή όποτε βρίσκει
ευκαιρία να του επιτίθεται με κλωτσιές, τσιμπήματα και φωνές. Ο γονέας δε
θα πρέπει να προσεγγίσει το παιδί τιμωρητικά αλλά με ενσυναίσθηση,
δηλαδή να του εξηγήσει ότι καταλαβαίνει τη ζήλια του όμως ο λόγος που
παίρνει αγκαλιά το μικρότερο του αδερφό είναι γιατί είναι πολύ μικρός και
δεν μπορεί να κάνει τίποτα μόνος του. Μπορεί επίσης να του θυμίσει ότι το
ίδιο έκανε και με εκείνο όταν ήταν στην ίδια ηλικία.
- Είναι πιθανόν κάποιες γονεϊκές συμπεριφορές να
ενισχύουν τις εκρήξεις θυμού των παιδιών. Μερικές από αυτές είναι οι εξής:
1) Δεν θα πρέπει οι γονείς να επικρίνουν τα παιδιά τους
γενικώς και πολύ περισσότερο παρουσία τρίτων γιατί το παιδί νιώθει
ταπείνωση και ντροπή.2) Δεν θα πρέπει να είναι υπερβολικά αυταρχικοί και
να αποφασίζουν οι ίδιοι για το παιδί χωρίς να αφουγκράζονται τις ανάγκες
του και χωρίς να του επιτρέπουν να ακολουθήσει τους δικούς του στόχους. 3)
Δεν θα πρέπει να μπαίνουν στο παιχνίδι της σύγκρισης με άλλους
συνομηλίκους των παιδιών τους επαινώντας και επιδοκιμάζοντας τα
επιτεύγματα τους γιατί έτσι υποβαθμίζουν τη προσωπικότητα του δικού τους
παιδιού. 4) Μη κατατάσσετε το θυμό των παιδιών στη δυναμική ενός
παιχνιδιού « εξουσίας». Μην ανταγωνίζεστε τα παιδιά σας με εκφράσεις όπως
« δεν δικαιούσαι να φωνάζεις και να θυμώνεις γιατί δεν κάνεις εσύ κουμάντο
εσύ εδώ μέσα αλλά εγώ».
Ο θυμός είναι ένα αποδεκτό
συναίσθημα και για αυτό το λόγο δε θα πρέπει να δαιμονοποιείται.
Είναι σημαντικό το παιδί να
νιώθει ότι μπορεί να θυμώνει όμως είναι εξίσου σημαντικό να μάθει να εκδηλώνει
αυτό το συναίσθημα με το σωστό τρόπο και όχι εις βάρος των άλλων ή ακόμη και
του ιδίου του του εαυτού.
Πηγές:
- Στην καρδιά των συναισθημάτων του παιδιού. Isabelle
Filliozat
- Anger
in children, Signs, Causes, Treatments. Dakota King- White PhD, LPC.
- Helping
Children Understand Anger. Deborah Serani Psy.D.
- Cognitive
behavioral approaches to anger management for children and adolescents. Amy
L. Zirkelbach.
- Τα μυστικά του αποτελεσματικού γονέα. Thomas
Gordon.
Επιβατιανού Αντιγόνη
Συμβουλευτική Ψυχολόγος –
Ψυχοθεραπεύτρια
MSc in Counseling Studies, University of
Edinburgh
Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία
Θεραπεία Σχημάτων
http://www.antigoniepivatianou.gr/
Email ꞉ info@ antigoniepivatianou.gr
