Μια εκπληκτική ανακάλυψη στο Χατάι, επαρχία της νοτιοανατολικής Τουρκίας έχει συναρπάσει αρχαιολόγους και ιστορικούς
Αν και βρέθηκε κοντά στα σύνορα Τουρκίας-Συρίας το 2013, συνεχίζει μέχρι σήμερα να προβληματίζει τους ειδικούς με τις περίπλοκες εικόνες και τις επιγραφές του. Χρονολογείται από τον 3ο αιώνα π.Χ. και πιθανότατα κοσμούσε το πάτωμα της τραπεζαρίας του σπιτιού ενός πλούσιου άνδρα. Το μωσαϊκό είναι χωρισμένο σε τρία τμήματα και παρουσιάζει σκηνές πλούσιες σε συμβολισμό και πολιτιστική σημασία.
Ο χαρούμενος σκελετός
Η πιο πολυσυζητημένη εικόνα είναι η πρώτη από τα αριστερά, που απεικονίζει έναν σκελετό να χαλαρώνει με μια στάμνα κρασί και ένα καρβέλι ψωμί δίπλα του. Πάνω από αυτόν τον σκελετό, η αρχαία ελληνική επιγραφή γράφει «ΕΥΦΡΟΣΥΝΟΣ», που μεταφράζεται σε «Να είσαι χαρούμενος, απόλαυσε τη ζωή σου».Ετυμολογία
ευφρόσυνος < (ελληνιστική κοινή) εὐφρόσυνος < αρχαία ελληνική εὔφρων < φρήν
Επίθετο ευφρόσυνος, -η, -ο
(λόγιο) που προξενεί μεγάλη χαρά, ψυχική απόλαυση
Συνώνυμα
χαρμόσυνος
Συγγενικά
ευφρόσυνα
ΕΛΕΝΗ ΒΙΤΑΛΗ ΤΙ ΤΑ ΘΕΛΕΙΣ ΤΑ ΛΕΦΤΑ
advertisement
Το Βιαστικό Δείπνο
Στο μεσαίο τμήμα εμφανίζεται ένας άντρας που τρέχει, έχοντας χάσει το ένα παπούτσι στην βιασύνη του. Τον καταδιώκει ένας φαλακρός, ηλικιωμένος άνδρας που μπορεί να είναι υπηρέτης ή σκλάβος του. Το ηλιακό ρολόι στη σκηνή δείχνει μια ώρα μεταξύ 9 μ.μ. και 10 μ.μ. Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, στις 9 το βράδυ ήταν η ώρα για μπάνιο..
Μια επιγραφή «ΤΡΕΧΕΔΙΠΝΟΣ» βρίσκεται πάνω από τον νεαρό άντρα και μια «ΑΚΑΙΡΟΣ» πάνω από τον υπηρέτη. Οι ειδικοί θεωρούν πως ο βιαστικός άντρας προσπαθεί να μην αργήσει σε ένα από τα καθιερωμένα συμπόσια της εποχής.
Ο ιστορικός Πλούταρχος (από τον πρώτο και δεύτερο αιώνα μ.Χ.) χρησιμοποίησε τη λέξη «τρεχέδειπνος» για να χαρακτηρίσει «αυτόν που τρέχει στο συμπόσιο γιατί έχει καθυστερήσει». Στη τρίτη από τις διάσημες επιστολές του, ο Έλληνας ποιητής και φιλόσοφος Αλκίφρων αναφέρει ότι η λέξη «τρεχέδειπνος» χαρακτηρίζει ένα άτομο που προσαρμόζει το ηλιακό ρολόι με τον δικό του τρόπο για να προλάβει τα συμπόσια.
Η συνοδευτική επιγραφή, “ΤΡΕΧΕΔΙΠΝΟΣ-ΑΚΑΙΡΟΣ”, μεταφράζεται σε “Βιάζεται να δειπνήσει γιατί έχει σχεδόν τελειώσει ο χρόνος.” Αυτή η σκηνή αποτυπώνει έντονα την επείγουσα ανάγκη και τη σημασία του φαγητού, μια κεντρική πτυχή της κοινωνικής ζωής στην αρχαιότητα.
Ο υπηρέτης του μπάνιου
Το τρίτο τμήμα, αν και κυρίως κατεστραμμένο, δείχνει έναν υπηρέτη να ανάβει φωτιά για να θερμάνει το λουτρό (σώθηκε μόνο το άνω μέρος της σκηνής αυτού του μωσαϊκού). Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η προετοιμασία ενός λουτρού, είναι κρίσιμο στοιχείο της καθημερινής ζωής στον ελληνικό πολιτισμό. Το μπάνιο δεν χρησίμευε μόνο για καθαριότητα αλλά και ως χώρος κοινωνικής αλληλεπίδρασης και χαλάρωσης πριν το δείπνο.
Ερμηνεύοντας τις Σκηνές: Αποκλίνουσες απόψεις
Οι ιστορικοί και οι αρχαιολόγοι διχάζονται ως προς την ερμηνεία αυτών των σκηνών, ιδίως του σκελετού. Μια προοπτική βλέπει την παρουσία του σκελετού δίπλα στο κρασί και το ψωμί ως μια υπενθύμιση για να απολαύσετε τις απολαύσεις της ζωής. Μια άλλη ερμηνεία προτείνει μια πιο προειδοποιητική ιστορία: αν διαβαστεί από τα δεξιά προς τα αριστερά, η αφήγηση θα μπορούσε να είναι ότι η βιασύνη του άνδρα να φάει και να πιει, συμβολίζει μια ζωή που καταναλώνεται από τέρψη, οδηγώντας σε έναν πρόωρο θάνατο.Ίσως συμβολίζει «τη χαρά ενός βιαστικού δείπνου με τον θάνατο. Πως όλες οι γήινες απολαύσεις είναι προσωρινές. Αν έρχεστε μόνο να φάτε δωρεάν, αυτό που παίρνετε είναι απλά μια στιγμιαία ευχαρίστηση της θνητής ψυχής σας».
Άλλοι, συνδέουν το μήνυμα με τον χαρούμενο «νεκρό» σκελετό με την φιλοσοφία του Επίκουρου που θέλει τον άνθρωπο να απολαμβάνει τις ηδονές του όσο βρίσκεται εν ζωή. Ο Επίκουρος δίδαξε ότι η ηδονή και ο πόνος είναι το μέτρο για το τι πρέπει να προτιμούμε και τι να αποφεύγουμε. Μια ηδονή, για τον Επίκουρο, είναι ηθικώς θεμιτή και πρέπει να την επιδιώκουμε, εφόσον αποτελεί μέσο διασφάλισης της κορυφαίας ηδονικής κατάστασής μας, που δεν είναι άλλη από την ψυχική μας ηρεμία.
Ο Επίκουρος διακρίνει τις καταστηματικές από τις κατά κίνησιν ηδονές, θεωρώντας τις πρώτες ανώτερες από τις δεύτερες. Οι κατά κίνησιν ηδονές είναι δυναμικές ηδονές, με την έννοια ότι όταν καρποφορούν, κάποιος εκπληρώνει μια επιθυμία του που όσο δεν την ικανοποιούσε ένιωθε δυσφορία. Η ικανοποίηση της πείνας, λοιπόν, κατά το χρονικό διάστημα που συντελείται, είναι μια κατά κίνησιν ηδονή. Η κατάσταση της ηρεμίας που ακολουθεί όταν ο άνθρωπος πλέον έχει χορτάσει, κατά τον Επίκουρο, είναι μια καταστηματική μορφή ηδονής. Αν όμως παρασυρθεί, φάει κατά τρόπο ανεξέλεγκτο και βαρυστομαχιάσει, θα έχει εκπληρώσει μια κατά κίνησιν ηδονή του, αλλά μη έχοντας αποκτήσει την καταστηματική ηδονή της ηρεμίας και της γαλήνης θα είναι δυστυχισμένος.
Κάποιοι άλλοι επίσης συνδέουν τον σκελετό με τον χριστιανό Άγιο Ευφρόσυνο τον μάγειρα. Αν και παρουσιάζεται ως χαρούμενος άγιος και σχετίζεται με την κουζίνα, έζησε τον 9ο αιώνα μ.Χ. και το μωσαϊκό δημιουργήθηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ. Επομένως, δεν αποδέχονται πολλοί την συγκεκριμένη άποψη.
Ελένη Βιτάλη - Διονύσης Σαββόπουλος - Γλέντα Τη Ζωή (Τι Τα Θέλεις Τα Λεφτά) | Official Audio Release
Ιστορικό και Πολιτιστικό Πλαίσιο
Το μωσαϊκό πιστεύεται ότι προέρχεται από την Αντιόχεια, μια αρχαία ελληνική πόλη που ιδρύθηκε από τον Σέλευκο Α’ Νικάτορα, στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. και πήρε το όνομά της από τον πατέρα του Αντίοχο.
Η στρατηγική θέση της Αντιόχειας την έκανε σημαντικό κόμβο στο εμπόριο μπαχαρικών και κρίσιμο σταθμό κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού και του Βασιλικού Δρόμου.
Η Αντιόχεια υπήρξε το λίκνο του ελληνικού πολιτισμού στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, μια πόλη που αποτέλεσε το σταυροδρόμι των μεγάλων φιλοσοφικών ρευμάτων, με μεγάλη ανάπτυξη των γραμμάτων και των επιστημών.
Χορηγός: mixanikos365 διακριτικά στο τέλος του άρθρου χωρίς συνεχείς διαφημήσεις και αναδυόμενα παράθυρα
