Η Μάχη των Πλαταιών 479π.Χ.

Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΠΛΑΤΑΙΩΝ 27 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 479 Π.Χ.

Η Μάχη των Πλαταιών 479π.Χ. είναι μια απο τις σημαντικότερες μάχες στην παρκόσμια ιστορία , γιατι έκινε την ισοποπία κυριαρχίας της Ευρώπης.

-Εως τοτε η τεράστια Πεσρική αυτοκρατορία κατακτούσε μεμονομένα ένα  πρός ένα όλα τα κράτη του τότε γνωστού κόσμου και δεν υπήρχε περιπτωση κανένας να τους αντισταθεί.

-Ομως με την Ενωση του στρατού των ελληνικών πόλεως , δημιούργησε ενα τεράστιο αμυντικό στρατο 38000 ανδρών, και ετσι ο ενομένος Ελληνικός στρατός κατάφετε να πολεμίσει και να συντρίψει τον τεράστιο περσικό στρατό.  Ετσι οι Ελληνες εγιναν  η ασπίδα προστασίας όλης της Ευρώπης 

Ο  Περσικος στρατός ηταν ανίκιτος μέχρι τότε και Αποτελούνταν απο 110.000 επιλεγμένους ανδρες , τον καλύτερο στρατό της τεράστιας περσικής αυτοκρατορίας

Ο Περσικός στρατός στις Πλαταιές

-------------------------------------------

Πέρσες (οι καλύτεροι επιλεγμένοι στρατιώτες): 40.000

Μήδοι: 20.000

Βακτρίοι, Ινδοί, Σάκες: 20.000

Έλληνες της Ασίας και Μακεδόνες που είχαν μηδίσει: 50.000

Σύνολο: 110.000

Όλες αυτές οι ομάδες παρείχαν ιππικό, δημιουργώντας μια συνδυασμένη δύναμη περίπου 5.000 ιππέων.

Ο ελληνικός στρατός στις Πλαταιές

-------------------------------------------

Αθηναίοι: 8.000

Κορίνθιοι: 5.000

Λακεδαιμόνιοι: 5.000

Σπαρτιάτες: 5.000

Μεγαρίτες: 3.000

Σικυώνιοι: 3.000

Τεγεάτες: 1.500

Φλειάσιοι: 1.000

Τροιζήνιοι: 1.000

Ανακτόριοι/Λευκάδιοι: 800

Επιδαύριοι: 800

Ορχομένιοι: 600

Πλαταιείς: 600

Αιγινίτες: 500

Αμπρακιώτες: 500

Ερετριείς/Στυρείς: 600

Χαλκιδείς: 400

Μυκηναίοι/Τυρίνθιοι: 400

Ερμιονείς: 300

Ποτιδαιάτες: 300

Λεπρεάτες: 200

Παλείς: 200

Θεσπιείς: αδιευκρίνιστο

Σύνολο: 38.700 

Η Μάχη των Πλαταιών 479π.Χ ήταν η τελευταία μάχη του χερσαίου μετώπου κατά τη διάρκεια της δεύτερης εκστρατείας των Περσών στην Ελλάδα. Διεξήχθη τον Αύγουστο του στις Πλαταιές της Βοιωτίας. Στη μάχη αντίπαλοι ήταν οι Ελληνικές πόλεις-κράτη (Σπάρτη, Αθήνα, Κόρινθος και των Μέγαρα) και η Περσία του Ξέρξη Α'.479 π.Χ. Τον προηγούμενο χρόνο, η περσική εκστρατεία στην Ελλάδα είχε σημειώσει σημαντικές επιτυχίες στη μάχη των Θερμοπυλών και στη ναυμαχία στο Αρτεμίσιο, και καταλήφθηκαν η Θεσσαλία, η Βοιωτία και η Αττική. Αλλά, η νίκη των Ελλήνων στη ναυμαχία της Σαλαμίνας παρεμπόδισε την κατάληψη της Πελοποννήσου από τους Πέρσες. Ο Ξέρξης υποχώρησε με μεγάλο μέρος του στρατού του και άφησε το στρατηγό του, τον Μαρδόνιο, να μάχεται με τους Έλληνες το επόμενο έτος.

Μετά απ' την ήττα του στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, ο Ξέρξης, αφήνοντας το Μαρδόνιο στη Θεσσαλία, έφυγε για την Περσία. Ο Μαρδόνιος προσπάθησε να συνεννοηθεί με τους Αθηναίους, προτείνοντάς τους να συμμαχήσουν μαζί του με διάφορα ανταλλάγματα. Οι Αθηναίοι όμως αρνήθηκαν περήφανα κι έτσι ο Μαρδόνιος με τους 300.000 στρατιώτες του στρατοπέδεψε στην κοιλάδα του Ασωπού, κοντά στις Πλαταιές.

Ο Μαρδόνιος πριν εισβάλει νότια επιχείρησε να αποσπάσει τους Αθηναίους από την ελληνική συμμαχία στέλνοντας σαν πρέσβη το βασιλιά της Μακεδονίας Αλέξανδρο ο οποίος υποσχέθηκε να αποζημιώσει για τις ζημιές και να προσφέρει οποιαδήποτε βοήθεια αν συμμαχούσαν με τους Πέρσες. Όταν έμαθαν οι Σπαρτιάτες για την πρεσβεία αυτή φοβήθηκαν γιατί ήξεραν οτι η Αττική είχε ερημωθεί και οι Αθηναίοι αντιμετώπιζαν το φάσμα της πείνας επίσης ήταν δυσαρεστημένοι γιατί οι Πελοποννήσιοι δεν είχαν στείλει στρατό έγκαιρα στη Βοιωτία όπως είχαν υποσχεθεί ώστε να προστατέψουν την πόλη τους. Γι' αυτό βιάστηκαν να στείλουν πρέσβεις ώστε να προλάβουν τη συνθηκολόγηση υποσχόμενοι οτι αυτοί και οι υπόλοιποι σύμμαχοι θα ανελάμβαναν να θρέψουν τις οικογένειες των Αθηναίων.

Οι Αθηναίοι περίμεναν και τους πρέσβεις της Σπάρτης ώστε να απαντήσουν μπροστά τους στον απεσταλμένο του Μαρδόνιου και αφού άκουσαν τα λόγια και των δυο απήντησαν στο Μαρδόνιο μέσω του Αριστείδη "ότι όσο ο ήλιος δεν αλλάζει πορεία δεν πρόκειται να συνθηκολογήσουν με τον Ξέρξη αλλά μένοντας πιστοί στους θεούς και τους ήρωες που εκείνος έκαψε τους ναούς τους και τα αγάλματα θα επιμείνουν να αγωνίζονται για την ελευθερία τους". Στους Σπαρτιάτες είπαν πως τους ευχαριστούν για την πρόταση αλλά θα τα καταφέρουν μόνοι τους και το μόνο που τους παρακαλούν είναι να στείλουν το ταχύτερο στρατό στη Βοιωτία ώστε να ενωθεί με τον Αθηναϊκό να πολεμήσει.

Οι Σπαρτιάτες όμως για μια ακόμη φορά αθέτησαν το λόγο τους μη στέλνοντας στρατό στη Βοιωτία παρά μένοντας στη πατρίδα τους γιόρταζαν τα Υακίνθια.Αποτέλεσμα ήταν ο Μαρδόνιος να περάσει απο τη Θεσσαλία στην Αττική ανεμπόδιστος έχοντας μαζί του ως συμμάχους όλα τα έθνη της ανατολικής Ελλάδας αναγκάζοντας τους Αθηναίους για δεύτερη φορά μη μπορώντας να αντιμετωπίσουν τόσο πολυάριθμο στρατό να εγκαταλείψουν την πόλη τους και να μεταβούν στη Σαλαμίνα.
Εκεί ο Μαρδόνιος έστειλε δεύτερη πρεσβεία στους Αθηναίους να επαναλάβει τις προηγούμενες προτάσεις. Η νέα απιστία των Σπαρτιατών είχε οξύνει τα πνεύματα παρ'όλα αυτά όταν ανακοινώθηκαν οι προτάσεις στη βουλή, όλοι οι βουλευτές εκτός απο έναν ονόματι Λυκίδης, απέκρουσαν τις προτάσεις των Περσών και θανάτωσαν με λιθοβολισμό τον βουλευτή και την οικογένειά του.Οι Αθηναίοι έστειλαν πρέσβεις στη Σπάρτη μαζί με τους Μεγαρείς και τους Πλαταιείς για να διαμαρτυρηθούν για τη νέα αυτή αθέτηση και να απαιτήσουν την άμεση αποστολή στρατού αν όχι στη Βοιωτία που είχε καταληφθεί απο τον εχθρό στο Θριάσιο πεδίο.

Οι έφοροι των Σπαρτιατών αφού άκουσαν την πρεσβεία είπαν ότι θα το σκεφτούν και θα απαντήσουν αντ'αυτού καθυστέρησαν 10 ημέρες αναβάλλοντας την απάντηση συνεχίζοντας να γιορτάζουν τα Υακίνθια και να οχυρώνουν τον ισθμό. Έτσι αφού οι πρέσβεις των Αθηναίων δυσανασχέτησαν τους είπαν ότι αν την επομένη δεν λάβουν απάντηση θα συμμαχήσουν με το Πέρση. Οι έφοροι φοβούμενοι αυτή την κατάληξη ειδοποίησαν τους Αθηναίους ότι ο στράτος είχε ήδη ξεκινήσει και βρισκόταν αυτή την ώρα έξω απο τα σύνορα της Σπάρτης, 5000 Σπαρτιάτες που τον καθένα ακολουθούσαν 7 ελαφρά οπλισμένοι είλωτες. Το παράδειγμα των Σπαρτιατών ακολούθησαν και άλλοι Πελοποννήσιοι ώστε έφυγε απο την Πελοπόννησο σημαντική δύναμη με αρχηγό τον Παυσανία επίτροπο του ανήλικου βασιλιά Πλείσταρχου γιου του νεκρού βασιλιά Λεωνίδα. Ο Μαρδόνιος εφόσον ειδοποιήθηκε απο τους Αργείους για τις κινήσεις του Πελοποννησιακού στρατού υποχώρησε αφού λεηλάτησε την περιοχή του Τατοίου την οποία είχε σεβαστεί με την ελπίδα της συνθηκολόγησις των Αθηναίων προς την Βοιωτία και στρατοπέδευσε στην πεδιάδα μπροστά απο την τειχισμένη πόλη των Θηβαίων συμμάχων του ώστε να καλύψει τα νώτα του και να μπορέσει να αγωνιστεί σε ανοικτό χώρο.

Η Οριστική Εξουδετέρωση της Περσικής Απειλής Η Μάχη των Πλαταιών Αρχαία Ελληνική Ιστορία 

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ ΟΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ ΤΟΝ ΧΕΙΜΩΝΑ 480/479 Π.Χ.

Μετά την μεγαλειώδη νίκη των Ελλήνων στο στενό της Σαλαμίνας,ο χειμώνας του 480/479 π.Χ.επέβαλε μια διακοπή των επιχειρήσεων και περιόρισε τους αντιπάλους σε κινήσεις αναγνωριστικές και διπλωματικές.Η είδηση της νίκης των συνασπισμένων Ελλήνων στην Σαλαμίνα ταξίδευσε γρήγορα σ'όλο τον Ελληνικό κόσμο,σκορπίζοντας ενθουσιασμό.Ας δούμε λοιπόν τι συνέβει σ'αυτό το διάστημα μέχρι το καλοκαίρι του 479π.Χ.

Πέρσες

Mετά την αποχώρηση του Ξέρξη από την Ελλάδα, ο διασωθείς περσικός στόλος συγκεντρώθηκε στην Κύμη της Μικράς Ασίας όπου πέρασε τον χειμώνα του. Μερικά περσικά πλοία με επιβάτες (οπλίτες-πεζοναύτες) Μήδους και Πέρσες, πέρασαν τον χειμώνα στο λιμάνι της Σάμου (σημερινό Πυθαγόρειο) για να μπορούν να επέμβουν άμεσα σε περίπτωση επαναστάσεως των Ιωνικών πόλεων.

Όταν ήρθε η άνοιξη όλα τα περσικά πλοία, σύνολο 300, συγκεντρώθηκαν στη Σάμο με επικεφαλής τους στρατηγούς Μαρδόντη και Αρταύντη. Λόγω της σκληρής δοκιμασίας που είχαν υποστεί δεν

ΣΑΜΟΣ ΚΑΙ ΧΕΡΣΟΝ.ΜΥΚΑΛΗΣ
προχώρησαν προς δυσμάς και περιορίσθηκαν να μένουν στη Σάμο και να φυλάσσουν την Ιωνία για να μην αποστατήσει. Ούτε και ανέμεναν άλλωστε ότι οι Έλληνες θα έλθουν στην Ιωνία, πιστεύοντας ότι θα αρκεσθούν να φυλάνε την πατρίδα τους.Αυτό το συμπέραναν από το ότι δεν τους καταδίωξε ο Ελληνικός στόλος όταν έφυγαν από την Σαλαμίνα.

 

Από τον κατά θάλασσα αγώνα, ήταν πολύ απογοητευμένοι και έτρεφαν μεγάλες ελπίδες ότι ο Μαρδόνιος στις κατά ξηράν επιχειρήσεις θα νικήσει τους Έλληνες. Παραμένοντες στη Σάμο αφ' ενός είχαν σκοπό να προξενήσουν κακό στους εχθρούς τους και αφ' ετέρου βρισκόντουσαν σε αναμονή του αποτελέσματος των ενεργειών του Μαρδόνιου.
Ο Μαρδόνιος πέρασε τον χειμώνα στην Θεσσαλία και όταν ήρθε η άνοιξη έστειλε έναν άνδρα, τον Μυν από την πολη Ευρώπια της Καρίας, σε όλα τα μαντεία της περιοχής για να λάβει χρησμούς.Αυτός μετέβει και πήρε χρησμούς από μαντειο στην περιοχή της Φωκίδος, των Θηβών και στο του Αμφιαράου στον Ωρωπό της Αττικής. Ο Ηρόδοτος δεν αναφέρει λεπτομέρειες γι'αυτά τα μαντεία, όύτε τι χρησμούς πήρε.

Ο Μαρδόνιος αφού μελέτησε τους χρησμούς, έστειλε στην Αθήνα σαν πρέσβυ, τον βασιλιά της Μακεδονίας Αλέξανδρο Α'του Αμύντα, ο οποίος αφ' ενός είχε συγγένεια με τους Πέρσες ( η αδελφή του είχε παντρευτεί Πέρση αξιοματούχο ) και αφ' ετέρου είχε χρηματίσει πρόξενος και ευεργέτης των Αθηναίων. Οι πρόξενοι δεχόντουσαν τους πρέσβεις των κρατών τα οποία αντιπροσώπευαν(εν προκειμένω την Μακεδονία) και τους εισήγαγαν στην εκκλησία του δήμου(βουλή)και γενικά μεριμνούσαν για τα συμφέροντα του κράτους των.

Ο Μαρδόνιος με αυτή την ενέργεια του ευελπιστούσε ότι θα προσετεταιρίζετο ευκολώτερα τους Αθηναίους, για τους οποίους είχε ακούσει ότι επρόκειτο περί πολυπληθούς και γενναίου λαού και γνώριζε ακόμη, ότι αυτοί περισσότερο απ' όλους έγιναν αιτία να πάθουν τις πρόσφατες συμφορές στην θάλασσα οι Πέρσες. Εάν λοιπόν τους έπαιρνε με το μέρος του, είχε ελπίδα να επικρατήσει εύκολα και στην θάλασσα. Κατά ξηρά πίστευε ότι ήταν πολύ ανώτερος. Με αυτό τον τρόπο υπολόγιζε να αποκτήσει την υπεροχή απέναντι στους Έλληνες.
Πιθανόν όμως και οι πρόσφατοι χρησμοί που πήρε να έλεγαν σ'αυτόν τι θα συμβεί και να τον συμβούλευαν να συμμαχήσει με τους Αθηναίους.Έτσι λοιπόν,συμορφούμενος με τους χρησμούς,έστειλε τον βασιλιά Αλέξανδρο στην Αθήνα.


Έλληνες
Ο ερχομός της άνοιξης και η παρουσία του Μαρδόνιου στην Θεσσαλία συνέγειραν πάλι τους Έλληνες. Πριν ακόμη συγκεντρωθεί ο κατά ξηρά στρατός, το Ελληνικό ναυτικό αποτελούμενο από 110 τριήρεις συγκεντρώθηκε στην Αίγινα. Ναύαρχος του Αθηναϊκού στόλου ήταν ο στρατηγός Ξάνθιππος του Αρίφρονος (πατέρας του γνωστού Περικλή) και του Σπαρτιατικού, αλλά και ολόκληρου του στόλου, ο βασιλιάς της Σπάρτης Λεωτυχίδης του Μενάρεως. Οι Αθηναίοι την δίοικηση του κατά ξηρά στρατού, ανέθεσαν στον στρατηγό Αριστείδη τον Δίκαιο.

Ο νικητής της Σαλαμίνας Θεμιστοκλής μάλλον είχε παραμερισθεί και πολλοί υποθέτουν ότι δεν πέτυχε την αποστολή που του είχε ανατεθεί, όταν μετέβει στην Σπάρτη, γιατί δεν πήρε θετική απάντηση στα αθηναϊκά αιτήματα. Φαίνεται λοιπόν ότι η στάση αυτή των Σπαρτιατών δημιούργησε κάποια δυσαρέσκεια στο εσωτερικό της Αθήνας και σε ότι αφορά τον ίδιο τον Θεμιστοκλή ,σταδιακά άρχισε να αυξάνεται μια λαϊκή αντιπάθεια στο πρόσωπο του, όπως μας λέει ο Πλούταρχος (Πλουτ.Θεμιστ.22),αλλά και γενικά για την πολιτική που έπρεπε να ακολουθήσουν οι Αθηναίοι στο εξής.

ΞΑΝΘΙΠΠΟΣ

Ίσως να μην είναι τελικά άσχετη με όλα αυτά η ξαφνική πολιτική αλλαγή που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα κατά τις νέες αρχαιρεσίες για την εκλογή των στρατηγών του επόμενου αττικού έτους στις αρχές του 479 π.Χ. Στη θέση του Θεμιστοκλή ,αναμφισβήτητου ηγέτη όχι μόνο του αθηναϊκού αλλά και ευρύτερα του Ελληνικού συμμαχικού στόλου, εξελέγει ο Ξάνθιππος του Αρίφρονος χωρίς να αναφέρεται κάποιος σοβαρός λόγος γι' αυτή την αλλαγή (Ηροδ.Η,131 και Διοδ.ΙΑ,27).Στο εξής δεν θα ξαναδούμε τον Θεμιστοκλή να διαδραματίζει κάποιο ρόλο στις εξελίξεις του πολέμου.
Το γεγονός καθίσταται ακόμη πιό παράδοξο αν συνδυασθεί με μία παρόμοια αλλαγή στην Σπάρτη, όπου ναύαρχος του Σπαρτιατικού, αλλά και ολόκληρου του Ελληνικού στόλου ανέλαβε στην θέση του Ευρυβιάδη ο ένας εκ των δύο βασιλέων, ο Λεωτυχίδης. Έτσι οι δύο άνδρες που οδήγησαν τις Ελληνικές τριήρεις στον θρίαμβο της Σαλαμίνας, αφού τιμήθηκαν για τις υπηρεσίες τους, παραμερίσθηκαν

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ Ο ΔΙΚΑΙΟΣ

Επί πλέον ας θυμηθούμε την αγαστή συνεργασία του Θεμιστοκλή και Ευρυβιάδη. Η απομάκρυνση τους, για την οποία οι αρχαίες πηγές τηρούν απόλυτη σιωπή, γεννά δικαιολογημένα πολλά ερωτηματικά. Ο ολοένα αυξανόμενος φθόνος των Αθηναίων για τη δόξα του Θεμιστοκλή, είναι επαρκής λόγος για να ερμηνεύσουμε τον παραγκωνισμό του. Από την άλλη, η μεγάλη επίδραση, φανερή σε πολλούς, που αποδείχθηκε ότι είχε ο Θεμιστοκλής στις αποφάσεις του ναυάρχου Ευρυβιάδη, πιθανώς να ήταν η αιτία αντικαταστάσεως του δευτέρου από τον Λεωτυχίδη. Πιθανώς οι έφοροι και η γερουσία της Σπάρτης προσέβαλαν ως επικίνδυνη αυτή την επιρροή του Αθηναίου στρατηγού πάνω σ' έναν δικό τους άνθρωπο. 
Αλλά και στην ηγεσία του Σπαρτιατικού στρατού ξηράς σημειώθηκαν μεταβολές.

Ο Κλεόμβροτος, αντιβασιλεύς και επίτροπος του βασιλέως Πλειστάρχου, του ανήλικου γιου του Λεωνίδα, αρχιστράτηγος των Πελοποννησίων στον Ισθμό, πέθανε στην Σπάρτη στο τέλος Οκτωβρίου 480πΧ.Στην θέση του τοποθετήθηκε ο Παυσανίας, ο γιος του Κλεόμβροτου, που διάλεξε για υπαρχηγό

ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ

του τον εξάδελφό του Ευρυάνακτα, τον γιο του Δωριέως, άλλου αδελφού του Λεωνίδα. Εδώ να σημειώσουμε ότι ο στρατηγός Κλεόμβροτος, αδελφός του Λεωνίδα, απέσυρε από τον Ισθμό, τον Οκτώβριο του 480π.Χ.,το στράτευμα καθόσον κατά την διάρκεια θυσίας για τον πόλεμο εναντίον των Περσών, ο ήλιος εσκοτίνιασε και εξέβαλε αυτό σαν δυσοίωνο σημάδι. Επρόκειτο για μερική έκλειψη του ήλιου. Οταν τα Ελληνικά πλοία συγκεντώθηκαν στη Αίγινα, έφθασαν Χίοι σαν πρέσβεις των Ιώνων στο στρατόπεδο των Ελλήνων, οι οποίοι πρώτα είχαν επισκεφθεί την Σπάρτη και παρακάλεσαν τους Λακεδαιμόνιους όπως ελευθερώσουν την Ιωνία. Αυτοί ήταν επτά και είχαν συμφωνήσει να εξοντώσουν τον τύραννο της Χίου, Στράτην. Όταν όμως ο ένας από αυτούς αποκάλυψε τα σχέδια τους, δραπέτευσαν από την Χίο και πήγαν στην Σπάρτη και μετα στην Αίγηνα και παρακαλούσαν τους Έλληνες να καταπλεύσουν στην Ιωνία. Το μόνο όμως που κατάφεραν ήταν να φέρουν τον Ελληνικό στόλο μέχρι την Δήλο. Πέρα όμως από την Δήλο οι Έλληνες φοβόντουσαν να προχωρήσουν γιατί δεν γνώριζαν τι συμβαίνει και πίστευαν ότι όλη η περιοχή ανατολικά της Δήλου ήταν πλήρης εχθρικών στρατευμάτων. 

ΘΕΣΗ Ν.ΔΗΛΟΣ

Η Σάμος φαινόταν σ' αυτούς ότι απείχε όσο οι Ηράκλειες στήλες (σημερινό Γιβραλτάρ).Έτσι λοιπόν οι μεν βάρβαροι δεν τολμούσαν να πλεύσουν δυτικά της Σάμου και οι Έλληνες ανατολικά της Δήλου, παρόλες τις παρακλήσεις των Χίων. Το διάστημα μεταξύ των δύο αντιπάλων εφυλάσσετο από τον "φόβο" !!!
Ο απεσταλμένος του Μαρδόνιου βασιλιάς της Μακεδονίας Αλέξανδρος Α' έφθασε στην Αθήνα και ανακοίνωσε στους Αθηναίους τις δελεαστικές προτάσεις του Πέρση στρατηγού. Σύμφωνα με αυτές, οι Πέρσες θα συγχωρούσαν τους Αθηναίους για τα παλιά τους "σφάλματα", θα τούς παραχωρούσαν μεγάλες εδαφικές εκτάσεις, θα τους αποζημίωναν για τις καταστροφές και θα ξανάχτιζαν τους ναούς που είχαν κάψει, αν δέχονταν να γίνουν σύμμαχοι του Πέρση μονάρχη. Οι Αθηναίοι απέρριψαν με αγανάκτηση τις προτάσεις. Την ίδια μέρα που ο Αλέξανδρος o A' παρουσιάστηκε στην Εκκλησία του Δήμου, ήλθαν και πρέσβεις των Σπαρτιατών. Έτσι οι Αθηναίοι άκουσαν διαδοχικά τις προτάσεις του Αλεξάνδρου και τα επιχειρήματα των Σπαρτιατών, που ανησυχούσαν, μήπως οι Αθηναίοι ενδώσουν. Οι Αθηναίοι, όμως, έδωσαν δύο περήφανες απαντήσεις:

Στον Αλέξανδρο είπαν:
"Γνωρίζουμε ότι οι Πέρσες έχουν στρατεύματα πολλαπλάσια από τα δικά μας, αλλά επειδή αγαπούμε υπερβολικά την ελευθερία, θα την υπερασπισθούμε, όσο μπορέσουμε. Να διαβιβάσεις, λοιπόν, στον Μαρδόνιο ότι οι Αθηναίοι λένε ότι, όσο ο ήλιος ακολουθεί τον ίσιο δρόμο, που ακολουθεί και τώρα, ποτέ δεν θα κλείσουμε συμμαχία με τον Ξέρξη, αλλά με εμπιστοσύνη στους συμμάχους μας θεούς και τους ήρωες, των οποίων εκείνος χωρίς σεβασμό έκαψε τους ναούς και τα αγάλματα, θα εκστρατεύσουμε εναντίον του και θα τους αποκρούσουμε".

Στους Σπαρτιάτες, οι οποίοι είχαν παρακαλέσει τους Αθηναίους να μη δεχθούν τις προτάσεις του Μαρδόνιου και ότι εκείνοι θα φρόντιζαν να τρέφουν κατά την διάρκεια του πολέμου τις γυναίκες, τα παιδιά και τους ανήμπορους Αθηναίους, απάντησαν:
"Δεν υπάρχει στην γη πουθενά τόσο χρυσάφι ούτε χώρα τόσο ανώτερη στην ομορφιά και τον πλούτο, ώστε να τα δεχθούμε και να θελήσουμε μηδίζοντας να υποδουλώσουμε την Ελλάδα .Πολλά και μεγάλα είναι τα αίτια, τα οποία και να θέλαμε, μάς εμποδίζουν να κάνουμε τέτοια πράξη. Πρώτα από όλα τα αγάλματα και οι πυρπολημένοι και γκρεμισμένοι ναοί των θεών, για τους οποίους ζητούμε εκδίκηση και όχι να συμμαχήσουμε με τον αίτιο αυτής της καταστροφής .Εξ άλλου οι Έλληνες έχουν όλοι το ίδιο αίμα και την ίδια γλώσσα ,κοινούς ναούς και θυσίες, κοινά έθιμα. Να γίνουν οι Αθηναίοι προδότες όλων αυτών δεν είναι σωστό".
Στην συνέχεια ευχαρίστησαν τους Σπαρτιάτες για τις προτάσεις διατροφής των αθηναϊκών οικογενειών και τους παρώτρυναν να στείλουν αμέσως στρατό,γιατί σίγουρα μετά την απόρριψη των προτάσεων ο Μαρδόνιος θα εισβάλει στην Αττική.Πριν λοιπόν γίνει αυτό οι Αθηναίοι θα εκστρατεύσουν στην Βοιωτία και θα τον αναμένουν εκεί.  Αφού έλαβαν την απάντηση των Αθηναίων οι πρέσβεις της Σπάρτης επέστρεψαν στην χώρα τους.

The Battle of Plataea 479 BC (3D Animated Documentary) Greco-Persian wars

Ο ΜΑΡΔΟΝΙΟΣ ΕΙΣΒΑΛΛΕΙ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ
Μόλις ο Αλέξανδρος επέστρεψε και ενημέρωσε για την απάντηση των Αθηναίων, ο Μαρδόνιος εσπευσμένως άρχισε να προελαύνει με όλο τον στρατό του προς την Αττική και επιστράτευε με την βία τους κατοίκους από τις περιοχές που περνούσε. Σ'αυτό συνέτειναν και οι αρχηγοί των Θεσσαλών που δεν μεταμελήθηκαν για τις μέχρι τότε ανθελληνικές πράξεις τους, αλλά υποκινούσαν τον Μαρδόνιο πολύ περισσότερο τώρα.
Έτσι στο τέλος της άνοιξης του 479 π.Χ. ο Μαρδόνιος προχώρησε στην Βοιωτία και εκεί συμπλήρωσε τις προετοιμασίες ανεφοδιασμού και στρατοπεδεύσεως. Οι Θηβαίοι
επιθυμώντας να κρατήσουν τους Πέρσες στην Βοιωτία, συμβούλευαν τον Μαρδόνιο να παραμείνει εκεί καθοσον δεν υπήρχε καταλληλότερο έδαφος για να στρατοπεδεύσει και έτσι παραμένων εκεί να ενεργήσει ώστε να καταλάβει όλη την Ελλάδα αμαχητί. Τον συμβούλευαν επίσης να στείλει χρήματα στους ισχυρούς των Ελληνικών πόλεων, ώστε να διαιρέσει τους Έλληνες και έτσι εύκολα να τους υποδουλώσει. Ο Μαρδόνιος όμως δεν επείθετο και επιθυμούσε διακαώς, λόγω της αφροσύνης του, αφ'ενός να καταλάβει για δεύτερη φορά την Αθήνα και αφ'ετέρου να μεταδώσει με πυρσούς από νησί σε νησί στον Ξέρξη που βρισκόταν στις Σάρδεις, την είδηση της καταλήψεως της Αθήνας. Επίσης μ'αυτόν τον τρόπο να εξωθήσει και τους Πελοποννησίους να βγούν από τον Ισθμό και να δώσουν μάχη μαζί του σε ανοιχτό πεδίο 

ΑΘΗΝΑ 5ος ΑΙΩΝ π.Χ.

Οταν έφθασε στην Αθήνα βρήκε την πόλι και πάλι έρημη, καθόσον οι λίγοι Αθηναίοι που είχαν επιστρέψει, την είχαν εγκαταλήψει για δεύτερη φορά. Οι περισσότεροι συνέχιζαν να βρίσκονται στην Σαλαμίνα, στην Αίγινα και την Τροιζήνα. Όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος, είχαν ήδη περάσει δέκα μήνες από την πρώτη κατάληψη της Αθήνας από τον Ξέρξη τον Σεπτέβριο του 480 π.Χ.Άρα η δεύτερη κατάληψη από τον Μαρδόνιο πρέπει να έγινε στα μέσα Ιουλίου του 479 π.Χ.
Αμέσως έστειλε στους Αθηναίους τον Ελλησπόντιο Μουρυχίδη, ο οποίος εμφανίσθηκε στην Βουλή των 500,που ως εξόριστη έδρευε στην Σαλαμίνα, μοναδικό πλέον ελεύθερο τμήμα του αθηναϊκού κράτους.Οι προτάσεις που κόμισε ο Μουρυχίδης στους Αθηναίους βουλευτές ήταν ίδιεςμε εκείνες που είχε παρουσιάσει ο Αλέξανδρος. Για την πλειονότητα των Αθηναίων βουλευτών δεν είχε νόημα καμία συζήτηση ,υπό το βάρος μάλιστα του ωμού εκβιασμού και της ψυχολογικής πίεσης που συνιστούσε η κατάληψη του κράτους τους.
Ο εκνευρισμός των Αθηναίων δικαιολογημένα ήταν πολύ μεγάλος και, καθώς βρισκόνταν "εν βρασμώ ψυχής",δεν άντεξαν και έναν από τους βουλευτές, τον Λυκίδη,ο οποίος τόλμησε να προτείνει πως ήταν συμφέρον γι'αυτούς να εγκρίνουν τις προτάσεις του Μαρδονίου και να τις οδηγήσουν σε ψηφοφορία στην "Εκκλησία του Δήμου",τον εκτέλεσαν με λιθοβολισμό. Όταν οι γυναίκες των Αθηναίων επληροφορήθησαν τα περί Λυκίδη, παροτρύνουσαι η μία την άλλη, ώρμησαν στην οικία του και λιθοβόλησαν μέχρι θανάτου την γυναίκα του και τα παιδιά του. Τον Μουρυχίδη δεν τον πείραξαν και τον άφησαν να φύγει.

Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ
Οι Αθηναίοι ένοιωθαν απογοητευμένοι από την στάση των Λακεδαιμονίων που δεν είχαν έλθει ακόμη με τον στρατό τους, σύμφωνα με τον όρο που τους είχαν θέσει όταν αρνήθηκαν τις προτάσεις του Μαρδονίου. Αντί αυτού οι Λακεδαιμόνιοι μετά των συμμάχων τους Πελοποννησίων μετέβησαν και πάλι στον Ισθμό και συνέχιζαν την κατασκευή του τείχους βρισκόμενοι στο σημείο ανεγέρσεως των επάλξεων. Ύστερα από εισήγηση του Αριστείδη οι Αθηναίοι έστειλαν στην Σπάρτη πρσβεία από τους στρατηγούς Κίμωνα, Ξάνθιππο και τον από τις Πλαταιές Μυρωνίδη τους οποίους συνόδευαν Μεγαρείς και Πλαταιείς, αφ' ενός για να εκφράσουν τα παράπονα τους, επειδή άφησαν τον Μαρδόνιο να εισβάλλει στην Αττική και δεν πήγαν στην Βοιωτία μαζί με τους Αθηναίους να τον αντιμετωπίσουν, αφ' ετέρου δε για να τους υπενθυμίσουν τις υποσχέσεις που είχαν δόσει οι Πέρσες σ' αυτούς, αν είχαν ταχθεί με το μέρος τους. 

ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ

Οι πρέσβεις παρουσιάσθηκαν στους εφόρους της Σπάρτης κατηγορώντας τους για προδοσία, ασυνέπεια και αβουλία και τους επέστησαν επίσης την προσοχή τους στο ότι εάν αυτοί δεν βοηθήσουν τους Αθηναίους, τότε οι Αθηναίοι θα φροντήσουν μόνοι τους για την σωτηρία τους.

Εκείνες τις ημέρες οι Σπαρτιάτες τελούσαν τα "Υακίνθια" που ήταν ετήσια εορτή κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, προς τιμή του φίλου του Απόλλωνα, Υάκινθου. Οι έφοροι τους άκουσαν ατάραχοι και δεν έδειξαν να συγκινούνται από τις διατυπωθέίσες κατηγορίες και ανάβαλαν την απάντηση τους επί δέκα ημέρες, λέγοντας τους κάθε μέρα ότι θα απαντήσουν την επόμενη. Κατ'αυτό τον χρόνο των δέκα ημερών προσπαθούσαν να τελειώσουν το τείχος στον Ισθμό, εργαζόμενοι νυχθημερόν, η ανέγερσις του οποίου βρισκόταν στο τέλος της. Αυτή φαίνεται ότι ήταν και η αιτία των συνεχών αναβολών της απάντησης, καθόσον με την ολοκλήρωση του τείχους, αισθανόντουσαν ασφάλεια και πίστευαν, κατά τον Ηρόδοτο, ότι δεν είχαν πια την ανάγκη των Αθηναίων.

ΕΦΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΡΕΣΒΕΙΣ

Την προηγουμένη της ημέρας που η αθηναϊκή πρεσβεία θα παρουσιαζόταν στους εφόρους, ο Χίλεος ο Τεγεάτης ο οποίος είχε την μεγαλύτερη δύναμη απ' όλους τους Λακεδαιμόνιους, παρουσιάσθηκε στους εφόρους και τόνισε τους κινδύνους που θα διέτρεχαν οι Πελοποννήσιοι, αν οι Αθηναίοι δέχονταν τις περσικές προτάσεις. Οι έφοροι σκέφθηκαν καλά τους λόγους του και μέσα στην νύκτα, χωρίς να ενημερώσουν την πρεσβεία των Αθηναίων, διέταξαν τον στρατηγό Παυσανία, ο οποίος όπως  ήταν γιός του αποθανόντος Κλεόμβροτου και επίτροπος του ανήλικου βασιλιά Πλείσταρχου (γιος του Λεωνίδα),να ξεκινήσει αμέσως με 5000 Σπαρτιάτες, στους οποίους οι έφοροι έδωσαν επτά είλωτες στον καθένα. Έτσι λοιπόν μέσα στο σκοτάδι ξεκίνησε για την Αττική μία δύναμις 5.000 οπλιτών και 35.000 ειλώτων. Να υπενθυμίσουμε εδώ ότι οι είλωτες στις εκστρατείες ήταν οπλισμένοι ελαφρά και χρησιμοποιούνταν στις μάχες σαν "ψιλοί".

Οταν ξημέρωσε παρουσιάσθηκε για τελευταία φορά η αθηναϊκή πρεσβεία στους εφόρους και εξέφρασε πάλι τα παράπονα της. Οι έφοροι αφού τους άκουσαν τους πληροφόρησαν με όρκο μάλιστα ότι ήδη ο Σπαρτιατικός στρατός βρισκόταν ήδη Βόρεια της Σπάρτης κοντά στην πόλι Ορέστειο (σημερινό χωριό Πάπαρης). Οι πρέσβεις εξεπλάγησαν και γεμάτοι θαυμασμό έφυγαν ταχέως για να τους προφθάσουν. Μαζί μ'αυτούς ξεκίνησαν άλλες 5.000 εκλεκτοί οπλίτες από τους περίοικους της Λακεδαίμονας.

Η κινητοποίηση μέσα σε λίγες ώρες 45.000 ανδρών μας δείχνει τον αξιοθαύμαστο μηχανισμό της Σπαρτιατικής πολιτείας. Η κίνηση του στρατού μέσα στην νύκτα μάλλον έγινε για λόγους

ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ

ασφαλείας, προκειμένου να μην τους αντιληφθούν οι Αργείοι οι οποίοι εμήδιζαν και ειδοποιήσουν τους Πέρσες. Παρόλα αυτά οι Αργείοι πληροφορήθηκαν την κίνηση του σπαρτιατικού στρατού και έστειλαν αμέσως τον καλύτερο ταχυδρόμο τους στην Αθήνα ο οποίος και πληροφόρησε τον Μαρδόνιο για τα συμβάντα.

Πριν λοιπόν φθάσει ο υπό τον Παυσανια στρατός στον Ισθμό ο Περσικός στρατός απεχώρησε από την Αττική αφού πρώτα κατέκαυσε, κατεκρήμνισε και έθαψε. ότι είχε απομείνει όρθιο στην Αθήνα, από την καταστροφή του προηγουμένου έτους, από τα τείχη τις οικίες και τα ιερά. Στη συνέχεια ο Μαρδόνιος έστειλε το ιππικό του και ένα σώμα του στρατού να επιτεθεί εναντίον 1.000 Σπαρτιατών, που είχαν σταθμεύσει στα Μέγαρα ως προφυλακή. Όταν όμως έμαθε ότι ολόκληρος ο σπαρτιατικός στρατός ήταν στον Ισθμό, εγκατέλειψε την επιχείρηση εναντίον των Μεγάρων. Η επιχείρηση αυτή πρέπει να ήταν μάλλον κίνηση αναγνωρίσεως ή καλύψεως της υποχωρήσεως.

Η ΑΦΙΞΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΙΣ ΠΛΑΤΑΙΕΣ

Ο Ηρόδοτος εξηγεί τα αίτια της υποχωρήσεως των Περσών από την Αττική. Η χώρα ήταν ακατάλληλη για το ιππικό και σε περίπτωση ήττας ο στρατός τους κινδύνευε να αποκοπεί. Αντίθετα, η Θήβα και φιλική ήταν και είχε πεδιάδα κατάλληλη για το ιππικό τους. Για την υποχώρησή του από την Αττική στη Βοιωτία ο Μαρδόνιος διάλεξε τον ανατολικότερο από τους τρεις δρόμους, εκείνον που περνά από την Δεκέλεια(Τατόι), από μια διάβαση της Σφενδάλης στην Πάρνηθα και από την Τανάγρα. Στην συνέχεια έφθασε στη Βοιωτική πόλη Σκώλος που βρισκόταν κοντά στην Θήβα. Εκεί οι Πέρσες άρχισαν να κόβουν δένδρα από την γύρω περιοχή με τα οποία οχύρωσαν το στρατόπεδο του Μαρδόνιου, στο οποίο σκόπευε να βρεί καταφύγιο αν η μάχη δεν ήταν ευνοίκή γι'αυτόν. Οι μεγάλες μετωπικές πλευρές του στρατοπέδου είχαν μήκος δέκα σταδίων (2 χλμ).

ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ

Οι Λακεδαιμόνιοι όταν έφθασαν στον Ισθμό στρατοπέδευσαν εκεί. Οι λοιποί Πελοποννήσιοι που είχαν αίσθημα πατριωτισμού, όταν πληροφορήθηκαν τις ενέργειες των Λακεδαιμόνιων, θεώρησαν ότι δεν έπρεπε να υστερήσουν και αφού έκαναν θυσίες ενώθηκαν μ'αυτούς στον Ισθμό και όλοι μαζί κινήθηκαν προς την Ελευσίνα. Ο στρατός του Παυσανία ενισχύθηκε στο πέρασμά του από την Μεγαρίδα με 3.000 Μεγαρείς οπλίτες και ενώθηκε στην Ελευσίνα με τον αθηναϊκό στρατό, που διαπεραιώθηκε από την Σαλαμίνα με 8.000 βαριά οπλισμένους Αθηναίους και 600 Πλαταιείς υπό τον στρατηγό Αριστείδη. Στην ιερή γη της Δήμητρας και της Περσεφόνης, χιλιάδες χαλκοφορεμένοι Έλληνες πολεμιστές τέλεσαν όλοι μαζί θυσίες, που έδωσαν και πάλι ενθαρρυντικά σημάδια.

ΔΙΑΒ.ΔΡΥΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙ(ΚΑΖΑ)

Στη συνέχεια ακολουθώντας τις ορεινές διαβάσεις του Κιθαιρώνα που οδηγούσαν στο φρούριο των Ελευθερών ( σημερινό Γυφτόκαστρο ) πέρασαν από την διάβαση των Δρυός Κεφαλών (σημερινή Κάζα) και έφθασαν στις Ερυθρές της Βοιωτίας(κοντά σημερινό Κριεκούκι ή Ερυθρές).Χαμηλά στο βάθος της πεδιάδας είδαν τους Πέρσες να τους περιμένουν. Ήταν μέσα Αυγούστου του 479 π.Χ.

Ο Αρχιστράτηγος Παυσανιας βλέποντας τους Πέρσες παρατεταγμένους βόρεια του Ασωπού ποταμού ανέπτυξε τον στρατό του κατά μήκος των υπωρειών του Κιθαιρώνος, νοτίως του ποταμού και δεξιά της εξόδου του περάσματος των Δρυός Κεφαλών. Ο Ασωπός ποταμός διασχίζει τη βοιωτική πεδιάδα από τα δυτικά προς τα ανατολικά, σχεδόν παράλληλα προς τον Κιθαιρώνα, και την χωρίζει σε δύο τμήματα, ένα νότιο που περιλαμβάνει την ζώνη ως τον Κιθαιρώνα,η οποία διακόπτεται από λόφους και χαράδρες και δεν είναι κατάλληλη για το ιππικό, και ένα βόρειο τμήμα που εκτείνεται ως την Θήβα και αποτελεί εκτεταμένη πεδιάδα, κατάλληλη για το ιππικό.

ΦΡΟΥΡΙΟ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ(ΓΥΦΤΟΚΑΣΤΡΟ)

Η επιλογή της θέσης αυτής της αρχικής παράταξης έγινε για πολλούς λόγους. Αφ' ενός ήταν απαραίτητος ο έλεγχος του περάσματος διότι διαρκώς έρχονταν νέα τμήματα του Ελληνικού στρατού και αφ' ετέρου έπρεπε να παραμείνει ανοικτός ο δρόμος για ανεφοδιασμό από την Αττική και τη νότια Ελλάδα. Επιπλέον η θέση ήταν ευνοϊκή για να αμυνθεί το βαρύ Ελληνικό πεζικό, δεδομένου ότι οι χαράδρες και χαμηλοί λόφοι καθιστούσαν το έδαφος εντελώς ακατάλληλο για την ευχερή ανάπτυξη του περσικού ιππικού.
Αντικειμενικός σκοπός του Μαρδονίου ήταν να δοθεί η μάχη σ’ αυτή την πεδιάδα. Το σύνολο των ελιγμών και των μετακινήσεων του Ελληνικού στρατού, ως την στιγμή που δόθηκε η μάχη, πρέπει να είχε τον αντίθετο αντικειμενικό σκοπό, δηλαδή να αναγκάσει τον Μαρδόνιο να επιτεθεί στον χώρο νοτίως του Ασωπού ποταμού και ιδιαίτερα στο ορεινό έδαφος των υπωρειών του Κιθαιρώνος, σε έδαφος, δηλαδή, τελείως ακατάλληλο για το περσικό ιππικό.

Όταν οι Έλληνες πέρασαν τον Κιθαιρώνα, οι Πέρσες είχαν ήδη οργανώσει τις θέσεις τους. Ο Μαρδόνιος είχε τοποθετήσει προφυλακές σε μια γραμμή που εκτεινόταν βορείως των Ερυθρών και των Πλαταιών, ενώ το κύριο σώμα του στρατού στρατοπέδευε στην βόρεια όχθη του Ασωπού, σε απόσταση οκτώ χιλιομέτρων από την Θήβα. Στην παράταξη αυτή οι Πέρσες κατείχαν την αριστερή πτέρυγα, οι "μηδίζοντες Έλληνες" την δεξιά και τα άλλα ασιατικά έθνη το κέντρο. Πίσω από αυτή την

Η 1η ΘΕΣΗ

παράταξη βρισκόταν το ξύλινο στρατόπεδο του Μαρδόνιου στο οποίο είχαν κατασκευασθεί επάλξεις και πύργοι καθώς και βαθιά τάφρος που το περιέβαλε (Διοδ.ΙΑ,30).Ο Μαρδόνιος,αφού κατέλαβε αυτές τις θέσεις,άφησε για λίγο ανενόχλητους τους Έλληνες,πιθανώτατα με την ελπίδα ότι θα περνούσαν τον Ασωπό,για να του επιτεθούν στην ανοιχτή πεδιάδα,όπου πλεονεκτούσε χάρη στο ισχυρό ιππικό.

Οι Σπαρτιάτες τοποθετήθηκαν στην δεξιά πτέρυγα,οι άλλοι Έλληνες,που αποτελούσαν το κέντρο της παρατάξεως,στις Ερυθρές και οι Αθηναίοι και οι Μεγαρείς,που αποτελούσαν την αριστερή πτέρυγα,στις Υσιές.Όλοι είχαν στρατοπεδεύσει σε μέρη οχυρά και πετρώδη (Πλουτ.,Αριστ.14),εκτός από τους Μεγαρείς που στρατοπέδευσαν σε πεδινότερα σημεία.Οι Έλληνες δεν διέθεταν ιππικό.

ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ

Έλληνες

Βαριά οπλισμένοι πεζοί: Λακεδαιμόνιοι 10.000.Τεγεάτες 1.500.Κορίνθιοι 5.000,Ποτειδαιάτες 300,Ορχομένιοι Αρκάδες 600,Σικυώνιοι3.000,Επιδαύριοι 800,Τροιζήνιοι 1000,Λεπρεάτες(από Τριφυλία) 200,Μυκηναίοι-Τιρύνθιοι 300,Φλειάσιοι 1000,Ερμιονείς 300,Ερετριείς-Στυρείς 600,Χαλκιδείς 400,Αμβρακιώτες 500,Λευκάδιοι-Ανακτόριοι 800,Παλληνείς (από Κεφαλονιά) 200,Αιγινήτες 500,Μεγαρίτες 3000.Πλαταιείς 700,Αθηναίοι 8000,Θεσπιείς 2000.Σύνολο βαριά
οπλισμένων οπλιτών 40.600.

Ψιλοί οπλισμένοι πεζοί: Στις τάξεις των Σπαρτιατών 35.000 (επτά σε κάθε οπλίτη)όλοι εκπαιδευμένοι για πόλεμο. Στους λοιπούς Λακεδαιμόνιους και Έλληνες 34.500.Σύνολο Ψιλών 69.400.

Σύνολο Ελλήνων 110.000

Πέρσες

Πέρσες 20.000,Μήδοι 15.000,Βάκτριοι 30.000,Ινδοί 10.000,Σάκες 15.000,Έλληνες περίπου 50.000 ( Μακεδόνες, Βοιωτοί, Λοκροί, Μαλιείς, Θεσσαλοί, Φωκείς ) από τους Έλληνες άλλοι είχαν οικειοθελώς μηδίσει, όπως Θεσσαλοί και Βοιωτείς και άλλοι παρά την θέληση τους, όπως οι Μακεδόνες των

ΠΕΡΣΕΣ ΑΘΑΝΑΤΟΙ
οποίων η χώρα είχε καταληφθεί από το 492 π.Χ. Από τους Φωκείς είχαν μηδίσει μόνον 1000,οι δε υπόλοιποι είχαν καταφύγει στον Παρνασσό και από εκεί ορμώμενοι βοηθούσαν τους Έλληνες με μικρές(μάλλον καταδρομικές)επιθέσεις κατά του στρατού του Μαρδόνιου και των συμμάχων του Ελλήνων. Σύνολο 140.000.
Υπήρχαν όμως και άλλοι ελαφρότερα οπλισμένοι, όπως Φρύγιοι, Θράκες, Μυσοί, Παίονες, Αιθίοπες και Αιγύπτιοι. Φαίνεται ότι ο Μαρδόνιος αποβίβασε από τα πλοία πληρώματα, όταν ήταν ακόμα στο Φάληρο ο στόλος των βαρβάρων, τα οποία τον ακολούθησαν. Αυτό προκύπτει ότι από τον στρατό που οδήγησε ο Ξέρξης στην Αθήνα ,δεν υπήρχαν Αιγύπτιοι.

Σύνολο στακτού του Μαρδόνιου περίπου 300.000


Ο ΟΡΚΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΙΣ ΠΛΑΤΑΙΕΣ
Ο ρήτορας Λυκούργος αναφέρει ότι ό πάρακατω όρκος δόθηκε στις Πλαταιές λίγο πριν τη μάχη και ότι αποτελούσε μίμηση του όρκου που έδιναν οι Αθηναίοι πολίτες όταν γίνονταν έφηβοι και γράφονταν στο ληξιαρχικό γραμματείο (Λυκουρ. Κατά Λεωκράτους,80).Σύμφωνα όμως με τον διόδωρο(ΙΑ,29) δόθηκε από τους Έλληνες που συγκεντρώθηκαν στον Ισθμό. Ο Ηρόδοτος επίσης αναφέρεται σε έναν όρκο που έδωσαν οι Έλληνες, ωστόσο ο Θεόπομπος τον θεωρεί νόθο. Επί πλέον στις Αχαρνές (Μενίδι)υπήρχε μαρμάρινη επιγραφή με τον περίφημο όρκο των Πλαταιών, αλλά έχει υποστηριχθεί, μάλλον πειστικά, ότι είναι ένα νόθο ιστορικό κείμενο, από εκείνα που πλάσθηκαν στα χρόνια που ακολούθησαν τους Περσικούς πολέμους. Η επικρατούσα σήμερα άποψη μεταξύ των ιστορικών, είναι ότι πιθανώς δόθηκε κάποιος όρκος, μάλλον στον Ισθμό, αλλά τελικά ο πυρήνας του αλλοιώθηκε από μεταγενέστερες προσθήκες.

ΟΥ ΠΟΙΗΣΟΜΑΙ ΠΕΡΙ ΠΛΕΙΝΟΣ ΤΟ ΖΗΝ ΤΗΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ. ΟΥΔΕ ΚΑΤΑΛΕΙΨΩ ΤΟΥΣ

ΗΓΕΜΟΝΑΣ ΟΥΤΕ ΖΩΝΤΑΣ ΟΥΤΕ

ΑΠΟΘΑΝΟΝΤΑΣ, ΑΛΛΑ ΤΟΥΣ ΕΝ ΤΗ ΜΑΧΗ

ΤΕΛΕΥΤΗΣΑΝΤΑΣ ΤΩΝ ΣΥΜΜΑΧΩΝ ΠΑΝΤΑΣ

ΘΑΨΩ. ΚΑΙ ΚΡΑΤΗΣΑΣ ΤΩ ΠΟΛΕΜΩ ΤΩΝ

ΒΑΡΒΑΡΩΝ ΟΥΔΕ ΜΙΑΝ ΤΩΝ ΑΓΩΝΙΣΑΜΕΝΩΝ

ΠΟΛΕΩΝ ΑΝΑΣΤΑΤΟΝ ΠΟΙΗΣΩ, ΚΑΙ ΤΩΝ

ΙΕΡΩΝ ΤΩΝ ΕΜΠΡΗΣΘΕΝΤΩΝ ΚΑΙ

ΚΑΤΑΒΛΗΘΕΝΤΩΝ ΟΥΔΕΝ ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΩ,

ΑΛΛ' ΥΠΟΜΝΗΜΙΑ ΤΟΙΣ ΕΠΙΠΝΟΜΕΝΟΙΣ

ΕΑΣΩ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΕΙΨΩ ΤΗΣ ΤΩΝ ΒΑΡΒΑΡΩΝ

ΑΣΕΒΕΙΑΣ.(Λυκουργος, Κατά Λεωκράτους 81.)

"Δεν θα θεωρήσω τη ζωή μου ανώτερη από την ελευθερία ούτε θα εγκαταλείψω τους αρχηγούς, ούτε ζωντανούς ούτε νεκρούς, αλλά όσους από τους συμμάχους έπεσαν στο πεδίο της μάχης,όλους χωρίς εξαίρεση θα ενταφιάσω. Και, αν νικήσω τους βαρβάρους, δεν πρόκειται να ερημώσω καμία από της πόλεις που αγωνίσθηκαν. Και από τα ιερά που πυρπολήθηκαν και γκρεμίσθηκαν από τους βαρβάρους, τίποτε εντελώς δεν θα ανοικοδομήσω, αλλά θα τα αφήσω να μένουν στους μεταγενεστέρους σαν ενθύμιο της ασεβείας των βαρβάρων"

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΑΨΙΜΑΧΙΕΣ

Ο Ελληνικός στρατός άργησε να φτάσει στην Ελευσίνα γιατί οι Λακεδαιμόνιοι αναγκάστηκαν να περιμένουν τους άλλους Πελοποννήσιους. Προσήλθαν τελικά,1500 Τεγεάτες, 5000 Κορίνθιοι, 300 Ποτιδαιάτες, άποικοι των Κορινθίων,600 Ορχομένιοι αρκάδες, 3000 Σικυώνιοι,800 Επιδαύριοι,1000 Τροιζήνιοι,200 Λεπρεάτες, 400 Μυκηναίοι και Τιρύνθιοι,1000 Φλιάσιοι, 300 Ερμιονείς,600 Ερετριείς και Στυρείς, 400 Χαλκιδείς,500 Αμβρακιώτες,800 Λευκάδιοι,200 Παλλείς από την Κεφαλληνία και 500 Αιγινίτες. Όταν ο στρατός έφτασε στα Μέγαρα ενώθηκε με 8000 Αθηναίους και 600 Πλαταιείς με αρχηγό τον Αριστείδη. Στις δυνάμεις αυτές αν προστεθούν και οι 5000 Σπαρτιάτες που ακολουθούνταν απο 3500 είλωτες και 1800 Θεσπιείς ,ο ελληνικός στρατός αριθμούσε 11000 άνδρες.Απο την Ελευσίνα ο Παυσανίας περνώντας στη Βοιωτία είδε τον περσίκο στρατό να έχει παραταχθεί στον Ασωπό ποταμό και μη τολμώντας να κατέβει στην πεδιάδα ώστε να αντιπαρατεθεί με τους 300.000 άνδρες του περσικού στρατού,προτίμησε να στρατοπεδεύσει στους πρόποδες του βουνού.

Τότε ο Μαρδόνιος έκανε το λάθος να προσβάλει τους Έλληνες με το ιππικό του το οποίο ήταν άριστο και πολυάριθμο και το οδηγούσε ένας απο τους καλύτερους πέρσες αξιωματικούς,ο Μασίστιος. Το λάθος ήταν ότι το έδαφος όντας ανώμαλο δεν προσφερόταν για τέτοιου είδους επίθεση. Έτσι οι Μεγαρείς που δέχθηκαν την επίθεση λόγω της θέσης τους αφού πιέστηκαν στην αρχή φοβερά βοηθούμενοι απο 300 Αθηναίους με αρχηγό τον Ολυμπιόδωρο απέκρουσαν τον εχθρό

ΑΣΩΠΟΣ ΠΟΤ.ΣΗΜΕΡΑ

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΙΣΤΙΟΥ

Μαρδόνιος έστειλε εναντίον τους όλο το ιππικό του υπό την αρχηγία του επιφανούς Πέρση Μασιστίου ο οποίος επέβαινε Νησαίου ίππου με χρυσά χαλινάρια και λαμπρά διακοσμιμένου.Μένει άγνωστο σε τι απέβλεπε ο Μαρδόνιος με αυτή την επίθεση, που ασφαλώς, όπως την περιγράφει ο Ηρόδοτος, ξεπερνά τα πλαίσια μιας επιχειρήσεως ακροβολισμού ή ανιχνεύσεως. Ίσως ήταν μια απόπειρα εξακριβώσεως των δυνατοτήτων του ιππικού του στο έδαφος αυτό, εναντίον της οπλιτικής φάλαγγος. Ίσως πάλι σκόπευε να παρασύρει τους Έλληνες σε έδαφος πιο κατάλληλο γενικά για τον περσικό στρατό. Το περσικό ιππικό δεν εφήρμοσε την συνηθισμένη τακτική, αλλά επιτέθηκε κατά μέτωπο εναντίον των Ελλήνων οπλιτών, προξενώντας τους σημαντικές απώλειες και ξεστομίζοντας εναντίον τους βαριές βρισιές αποκαλώντας τους κοροϊδευτικά "γυναίκες", γιατί για τους Πέρσες δεν υπήρχε βρισιά χειρότερη από το να αποκαλέσουν κάποιν πιό δειλό και από γυναίκα.

Οι Μεγαρείς ήταν, κατά τον Ηρόδοτο, τοποθετημένοι σε ακατάλληλο έδαφος για την άμυνα και υπέστησαν την κύρια επίθεση του ιππικού και καταιγισμό βελών και ακοντίων. Έτσι αναγκάστηκαν να ζητήσουν ενισχύσεις απο τον Παυσανία .Ο αρχιστράτηγος κάλεσε εθελοντές από τους άλλους

ΙΠΠΙΚΟ ΚΑΤΑ ΜΕΓΑΡΕΩΝ

Έλληνες, αλλά παρουσιάστηκαν μόνο 300 Αθηναίοι επίλεκτοι οπλίτες και τοξότες.Στην πολύωρη συμπλοκή που ακολούθησε οι Αθηναίοι φόνευσαν τον αρχηγό του περσικού ιππικού Μασίστιο και συνέλαβαν τον ίππο του.Οι πέρσες προσπάθησαν να πάρουν το πτώμα του Μασίστιου και έτσι συμπλοκή γενικεύτηκε και μόνο όταν έφτασε στο πεδίο το κύριο σώμα των Ελλήνων, αποσύρθηκε το περσικό ιππικό. Έτσι η συμπλοκή έληξε μάλλον με νίκη των Ελλήνων.

Στην διήγηση του Ηροδότου παρουσιάζονται οι Αθηναίοι να σπεύδουν εθελοντικά στην συμπλοκή, ενώ οι άλλοι Έλληνες αρνήθηκαν. Φυσικό είναι να υποθέσει κανείς ότι οι Αθηναίοι έτρεξαν να βοηθήσουν τους Μεγαρείς, γιατί βρίσκονταν πιο κοντά τους και γιατί διέθεταν τοξότες. Η μάχη φαίνεται να κρίθηκε περισσότερο από την υπεροχή των Ελλήνων οπλιτών σε ορεινό έδαφος. Ο Μαρδόνιος διδάχτηκε έτσι ότι δεν μπορούσε να επιτεθεί με το ιππικό στο σημείο αυτό, έτσι το απέσυρε και άφησε την πρωτοβουλία της κινήσεως στον Παυσανία, ελπίζοντας, ίσως, ότι οι Έλληνες θα προχωρούσαν στην πεδιάδα πέρα από τον Ασωπό. Οταν οι Πέρσες ιππείς επέστρεψαν στο στρατόπεδο χωρίς το πτώμα του Μασίστιου, όλος ο στρατός και ο Μαρδόνιος τον πένθησαν κόβοντας την κόμη τους και τα γένεια τους,κουρεύοντας τους ίππους και τα υποζύγια και έβγαζαν γοερούς θρήνους,η βοή των οποίων ακούσθηκε σε όλη την Βοιωτική πεδιάδα,γιατί ο νεκρός θεωρείτο από τους Πέρσες και τον Ξέρξη σαν ο επιφανέστατος μετά τον Μαρδόνιο.

ΜΑΣΙΣΤΙΟΣ

Οι Έλληνες μετά την απόκρουση του ιππικού πήραν θάρρος και αφού τοποθέτησαν τον νεκρό σε άμαξα τον περιέφεραν σε όλα τα τμήματα του Ελληνικού στρατού.Επειδή ο νεκρός λόγω του μεγέθους του και της ωραιότητας του,προκαλούσε το ενδιαφέρον,οι στρατιώτες άφηναν τα τμήματα τους και πήγαιναν να δούν τον νεκρό Μασίστιο.Οι αρχαίοι Έλληνες διακρίνοντο για την ωραιοπάθεια τους,η δε ένέργεια αυτή,της περιφοράς του νεκρού, ήταν και μία "ψυχολογική επιχείρηση"για την τόνωση του ηθικού των Ελλήνων μαχητών.

Η ΠΑΡΑΤΑΞΗ

Έλληνες

Μετά από αυτή την πρώτη επιτυχία ο Παυσανίας αποφάσισε να προχωρήσει και να φέρει την παράταξη του στρατού του πιο κοντά στις Πλαταιές.Δεν είναι βέβαια γνωστοί οι λόγοι που τού υπαγόρευσαν αυτή την απόφαση.Ασφαλώς ενθαρρύνθηκε απ’την πρώτη επιτυχία και αντιμετώπισε με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη τη δυνατότητα μάχης σε πεδινό έδαφος.Παράλληλα ήλπιζε ότι θα παρέσυρε ευκολώτερα τους Πέρσες σε αναμέτρηση,τώρα που βρισκόταν σε λιγότερο ορεινό έδαφος.

Τέλος,ίσως η έλλειψη νερού τον ανάγκασε να αλλάξει θέση. Ο Ηρόδοτος λέγει ότι ο Ελληνικός στρατός προχώρησε προς τα δυτικά κατά μήκος των υπωρειών του Κιθαιρώνος, μετά τις Υσιές, προς το έδαφος των Πλαταιών και στρατοπέδευσε κατά έθνη κοντά στην κρήνη Γαργαφία(η θέση της δεν είναι γνωστή σήμερα) και στο ιερό του ήρωος των Πλαταιών Ανδροκράτη,που απέχει έξη στάδια (1200μ. περίπου) από τις Πλαταιές,σε έδαφος ανώμαλο με χαμηλούς λόφους.

Η 2η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Ενώ ετοιμάζοντο οι Έλληνες να παραταχθούν στην νέα θέση, ξέσπασε λογομαχία μεταξύ Αθηναίων και Τεγεατών για το ποιοί θα ταχθούν στην αριστερή πτέρυγα. Οι Τεγεάτες έλεγαν ότι είναι οι πλέον άξιοι σύμμαχοι των Σπαρτιατών και τους αξίζει αυτή η θέση. Οι Αθηναίοι απάντησαν ότι "σκοπός της εκστρατείας είναι να πολεμήσουμε τους βαρβάρους και όχι να λογομαχούμε. Αφού όμως θέσατε αυτό το ζήτημα σας απαντούμε ότι επειδή πάντα πράττουμε τα χρηστά, είναι πατροπαράδοτο να έχουμε τα πρωτεία". Την τελική λύση στην λογομαχία την έδωσε ολόκληρο το στρατόπεδο των Λακεδαιμονίων, το οποίο με βοή είπε ότι οι Αθηναίοι είναι αξιώτεροι των Αρκάδων και τους ανήκει η αριστερή πτέρυγα.

Μετά απ'αυτό ο Ελληνικός στρατός παρατάχθηκε ως εξης:

• -Στην δεξιά πτέρυγα οι 10.000 Λακεδαιμόνιοι μαζί με τους 35.000 ψιλούς είλωτες.Αριστερά τους,τιμής ένεκεν παρατάχθηκαν οι 1500 Τεγεάτες.
• -Στην αριστερή πτέρυγα οι 8.000 Αθηναίοι και οι 700 Πλαταιείς.
• -Στο κέντρο ολοι οι υπόλοιποι Έλληνες.

Οι Έλληνες αναπτύχθηκαν σε μέτωπο μήκους πέντε χιλιομέτρων περίπου.

Η ΚΙΝΗΣΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ 2η ΘΕΣΗ

Η πλάγια κίνηση, που πιθανότατα πραγματοποιήθηκε νύκτα, για την κατάληψη της δεύτερης θέσης, είναι σύμφωνα με τις σημερινές στρατηγικές αντιλήψεις, αρκετά ανορθόδοξη. Επί πλέον άφηνε ένα κενό εμπρός στην περσική παράταξη, με αποτέλεσμα να μένει εκτεθειμένη η διάβαση των Δρυός Κεφαλών, από όπου περνούσε ο δρόμος ανεφοδιασμού του Ελληνικού στρατού. Η νέα θέση είχε επίσης το μειονέκτημα ότι άφηνε εκτεθειμένο το Ελληνικό κέντρο.

Ο Παυσανίας ίσως απέβλεπε να προκαλέσει σε εκείνο το σημείο επίθεση του ισχυρού περσικού κέντρου, ώστε τα δύο άκρα(Λακεδαιμόνιοι και Αθηναίοι)να επιχειρήσουν κυκλωτική κίνηση, όπως στον Μαραθώνα. Το γεγονός άλλωστε ότι ο Παυσανίας αναγκάστηκε αργότερα να αλλάξει πάλι θέση αποδεικνύει την αδυναμία της μετακινήσεως αυτής.

Πέρσες

Μετά το τέλος του πένθους στο στρατόπεδο των βαρβάρων,ο Μαρδόνιος βλέποντας τους Έλληνες ότι είχαν κατέβει χαμηλότερα,αναχάρηκε.Η τακτική της αναμονής που είχε εφαρμόσει με τους ακροβολισμούς του ιππικού του, έδρεψε καρπούς καθώς ο αντίπαλος είχε μετακινηθεί στο σημείο που ακριβώς επιθυμούσε ώστε να μπορέσει να αναπτύξει το ιππικό.Δεν έχασε λοιπόν χρόνο και μετακίνησε τα στρατεύματα του προς τα δυτικά κατά μήκος της βόρειας όψης του Ασωπού ποταμού και τα παρέταξε ως εξής:

• -Στην αριστερή πτέρυγα και απέναντι από τους Λακεδαιμόνιους ο Μαρδόνιος παρέταξε τους Πέρσες που καθώς ήταν πολυπληθέστεροι η παράταξη τους είχε μεγάλο μήκος και βάθος και κάλυπτε και το μέτωπο των Τεγεατών.
• -Στην δεξιά πτέρυγα και απέναντι από τους Αθηναίους,τους Πλαταιείς και τους Μεγαρείς,παρέταξε τους Έλληνες (50.000 περίπου) που βρίσκοταν στην υπηρεσία του περσικού στρατού.
• -Στο κέντρο και απέναντι των υπολοίπων Ελλήνων,παρέταξε τους Μήδους,τους Βάκτριους,τους Ινδούς, τους Σάκες και τις υπόλοιπες φυλές.

Η στρατιά του Μαρδόνιου αναπτύχθηκε σε ισόμηκες μέτωπο με το Ελληνικό.

ΑΝΑΜΟΝΗ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΜΑΧΗ

Τόσο ο Μαρδόνιος όσο και ο Παυσανίας είχαν ο καθένας τους δικούς τους λόγους να μην επιθυμούν να επιχειρήσουν πρώτοι επίθεση.Αν και οι Έλληνες είχαν παραταχθεί σε θέση ευάλωτη,ο Μαρδόνιος δεν έδειχνε πρόθυμος να επιτεθεί πρώτος,αλλά προτίμησε να περιμένει την πρώτη κίνηση από τους Έλληνες που θα του πρόσφερε συγκριτικό πλεονέκτημα.Ηταν αρκετά έξυπνος ώστε να μην υποτιμά τον αντίπαλο και θεωρούσε παρακινδυνευμένο να του επιτεθεί.

ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΣΗΜΕΡΑ

Η ατυχής έκβαση των επιθέσεων που είχε εξαπολύσει με το ιππικό του και το τραγικό τέλος του Μασίστιου, τον είχαν πείσει πως απαιτείτο μεγάλη προσοχή απέναντι στους Έλληνες φαλαγγίτες. Δεν είχε ν'αντιμετωπίσει μόνο τους καλύτερους πολεμιστές, αλλά και έναν αρκετά υπολογίσιμο στρατό ,αφού η αναλογία 1:3 (Έλληνες προς Πέρσες) άφηνε όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά για την έκβαση της μάχης. Έτσι ο Μαρδόνιος ήταν αποφασισμένος να διατάξει επίθεση μόνο όταν θα ήταν αρκετά σίγουρος.

Αλλά και ο Παυσανίας έκρινε πως η αμυντική στάση των Περσών ήταν η περισσότερο ασφαλής και συμφέρουσα, παρά να διασχίσει τον Ασωπό, εκθέτοντας τους Έλληνες πεζούς στις επελάσεις του περσικού ιππικού.

Έτσι οι δύο στρατοί παρέμειναν αδρανείς στις νέες θέσεις τους οκτώ ημέρες, γιατί οι μάντεις, ο Τισαμενός των Ελλήνων και ο Ηγησίστρατος ο Ηλείος που βρισκόταν στο στρατόπεδο των Περσών, δήλωσαν και στα δύο στρατόπεδα ότι οι οιωνοί ήταν καλοί για την άμυνα, όχι όμως και για επίθεση μετά από διάβαση του ποταμού.

Την ένατη μέρα, επειδή ερχόντουσαν από παντού νέοι μαχητές στο στρατόπεδο των Ελλήνων, ο Μαρδόνιος, μετά από παρότρυνση του Θηβαίου Τιμαγενίδα, έστειλε κατά την διάρκεια της νύκτας μερικές τμήματα ιππικού στα περάσματα του Κιθαιρώνα με σκοπό να θέση υπό τον έλεγχο του τη στενωπό των Δρυός Κεφαλών(σημ.Κάζα),απ' όπου περνούσαν οι εφοδιοπομπές που τροφοδοτούσαν τον Ελληνικό στρατό. Οι Πέρσες ιππείς κατάφεραν να αποκλείσουν το πέρασμα και να συλλάβουν μάλιστα μιά εφοδιοπομπή με 500 υποζύγια που μετέφεραν τρόφιμα από την Πελοπόννησο, σφάζοντας αλύπητα ανθρώπους και ζώα.

Μετά την απώλεια του περάσματος ο Παυσανίας άρχιζε να πιέζεται χρονικά δεδομένου ότι σε λίγο θα είχε πρόβλημα σίτισης των στρατιωτών του, αλλά και γενικότερου εφοδιαμού. Οι Έλληνες πίστευαν ότι ήταν θέμα χρόνου η περσική επίθεση. Όμως ο πανούργος Μαρδόνιος είχε εκνευριστκή υπομονή και αν εξαιρεθούν οι σποραδικοί ακροβολισμοί και επελάσεις παρενόχλησεις του περσικού ιππικού, δεν έδειχνε διατεθιμένος να επιτεθεί πρώτος.

Κατά τις δύο επόμενες ημέρες κανείς από τους δύο αντιπάλους δεν αποφάσιζε επίθεση. Ο Μαρδόνιος

ΠΕΡΣΗΣ ΙΠΠΕΑΣ

συνέχισε να προβαίνει σε παρενοχλητικές ενέργειες. Το περσικό ιππικό συνεχώς προκαλούσε τους Έλληνες, τους εμπόδιζε να προμηθεύονται νερό από τον Ασωπό και τους δημιουργούσε απώλειες, διότι οι μηδίζοντες Θηβαίοι, ενθουσιασμένοι για τον πόλεμο αυτό, οδηγούσαν τους ιππείς μέχρι του σημείου συμπλοκής και μετά τους απέσυραν, κάνοντας έτσι επίδειξη της ανδρείας τους και των πολεμικών δυνατοτήτων τους (κλασσική τακτική ψυχολογική επιχείρηση).

Με τις ενέργειες αυτές, αφ'ενός ήθελαν να παρασύρουν τους Έλληνες σε επίθεση βορείως του Ασωπού και αφ'ετέρου με την υποψία της περσικής επίθεσης κρατούσαν συνεχώς τους βαριά οπλισμένους Έλληνες σε ένταση μάχης, προκαλώντας εκνευρισμό και κόπωση. Η καταπόνηση των Ελλήνων οπλιτών από την πολυήμεροι αναμονή ήταν σίγουρα πολύ μεγάλη, αν λάβουμε υπ'όψη τόσο τις καιρικές συνθήκες (Αύγουστος με μέση θερμοκρασία 32-34 β.)όσο και το βάρος του οπλισμού τους (31 κιλά περίπου).

Την ενδεκάτη ημέρα, έγινε περσικό πολεμικό συμβούλιο, στο οποίο ο Μαρδόνιος και ο στρατηγός Αρτάβαζος αντέταξαν τα επιχειρήματά τους. Ο Αρτάβαζος πρότεινε την υποχώρηση του περσικού στρατού στις Θήβες, όπου υπήρχαν συγκεντρωμένα άφθονα εφόδια και όπου θα μπορούσαν ευκολότερα να αμυνθούν. Η παράταση του αγώνος θα έδινε χρόνο στους Πέρσες, για να επιτύχουν να εξαγοράσουν τους ιθύνοντες σε μερικές Ελληνικές πόλεις.

Αντίθετα, ο Μαρδόνιος υποστήριζε την άμεση επίθεση, γιατί πίστευε στην μεγάλη υπεροχή του στρατού του. Τελικά, ο Μαρδόνιος δεν έλαβε υπ’ όψιν τις συμβουλές του Αρτάβαζου και των Θηβαίων και διέταξε να προετοιμασθούν για μάχη την επομένη ημέρα. Με έντονο ύφος απευθύνθηκε στους διοικητές των μονάδων λέγοντας τους πως ο δικός του στρατός είναι ασυγκρίτως ανώτερος από τον Ελληνικό και πως αυτός αποφασίζει αφού είχε λάβει από τον βασιλιά την αρχηγία του στρατεύματος και όχι ο Αρτάβαζος. Κανείς δεν έφερε αντίρρηση στην απόφαση του Μαρδόνιου.

Κατά την διάρκεια της νύκτας ο βασιλεύς της Μακεδονίας Αλέξανδρος Α', που βρισκόταν στο στρατόπεδο του Μαρδονίου ως σύμμαχος των Περσών, πέρασε τον Ασωπό και παρουσιάστηκε στους Αθηναίους στρατηγούς(μόνο στον Αριστείδη, κατά τον Πλούταρχο),για να τους ειδοποιήσει σχετικά με την επικείμενη εχθρική επίθεση. Η αρχή των λόγων του, όπως την παραδίδει ο Ηρόδοτος, είναι η ακόλουθη:

"Αθηναίοι, σάς εμπιστεύομαι τα λόγια αυτά ως απόρρητα και σας απαγορεύω να τα ανακοινώσετε σε οποιονδήποτε εκτός από τον Παυσανία, για να μη με καταστρέψετε. Βέβαια δεν θα σάς τα έλεγα, αν δεν ενδιαφερόμουν πολύ για όλη τη Ελλάδα. Γιατί και ο ίδιος είμαι Έλληνας από παλαιά γενιά και δεν θα ήθελα να βλέπω την Ελλάδα δούλη και όχι ελεύθερη".

Ο Αλέξανδρος τους ενημέρωσε κατόπιν ότι ο Μαρδόνιος αποφάσισε να επιτεθεί τα ξημερώματα, παρά τις δυσμενείς θυσίες, γιατί φοβόταν, κατά την γνώμη του ιδίου του Αλεξάνδρου, μήπως οι Έλληνες συγκέντρωναν μεγαλύτερες δυνάμεις. Ο βασιλεύς της Μακεδονίας τους παρακίνησε να ετοιμαστούν για τη μάχη και τους συμβούλευσε, αν τυχόν ο Μαρδόνιος ανέβαλε την επίθεσή του, να κάμουν υπομονή, γιατί τέλειωναν τα εφόδια του εχθρικού στρατού. Ζήτησε, τέλος, να τον απελευθερώσουν μετά την νίκη τους από τον περσικό ζυγό σε αντάλλαγμα αυτής της υπηρεσίας του και αποκάλυψε την ταυτότητά του:

"Είμαι ο Αλέξανδρος της Μακεδονίας", είπε και επέστρεψε στο περσικό στρατόπεδο. Η ρητή αυτή μαρτυρία του Ηροδότου για την ελληνικότητα του Αλεξάνδρου και των Μακεδόνων αποτελεί σημαντική υπηρεσία στην ιστορία.

Μετά απ'αυτά οι Αθηναίοι στρατηγοί πήγαν στην δεξιά πτέρυγα και ανακοίνωσαν στον Παυσανία τα λόγια του Αλέξανδρου. Όταν άκουσε αυτά ο Παυσανίας, από τον φόβο του για τους Πέρσες πρότεινε στους Αθηναίους να αλλάξουν θέση με τους Σπαρτιάτες, ώστε να έχουν οι Αθηναίοι απέναντι τους Πέρσες, γιατί οι νικητές του Μαραθώνος γνώριζαν καλύτερα από αυτούς την περσική τακτική. Οι Αθηναίοι δέχτηκαν με ευχαρίστηση την πρόταση: "Θα σάς το είχαμε ήδη προτείνει, είπαν στους Σπαρτιάτες, αν δεν είχαμε τον φόβο, μήπως σας προσβάλουμε".

Όταν, όμως, οι Αθηναίοι και οι Σπαρτιάτες άρχισαν την αμοιβαία αλλαγή θέσεων, οι Βοιωτοί το αντελήφθηκαν και ενημέρωσαν τον Μαρδόνιο ο οποίος αμέσως διατάσσει αντίστοιχη αλλαγή της παρατάξεώς του, για να εξουδετερώσει την κίνηση των Ελλήνων. Μόλις οι Αθηναίοι διαπίστωσαν το αντίμετρο του Μαρδονίου, επανήλθαν στην αρχική τους διάταξη και το ίδιο έκαναν και οι Πέρσες, ώστε τελικά δεν έγινε καμιά αλλαγή.

Ο Μαρδόνιος ανυπομονούσε περισσότερο από τους Έλληνες να γίνει η μάχη, γιατί πιεζόταν κι'αυτός από την έλλειψη τροφίμων και εφοδίων. Άλλος λόγος, που τον ωθούσε πιθανόν στη μάχη, ήταν ότι, ενώ δεν εξαρτούσε τον ανεφοδιασμό του από τον περσικό στόλο, αντιλαμβανόταν οπωσδήποτε τις συνέπειες που θα είχε για τον στρατό του μια Ελληνική ναυτική νίκη στην Ιωνία και μια επανάσταση των Μικρασιατών Ελλήνων. Γι’ αυτό ίσως βιαζόταν να υποτάξει τους Έλληνες, προτού μια νίκη του Ελληνικού στόλου απομονώσει τον στρατό του στην Ελλάδα.

Ασφαλώς ο Μαρδόνιος περίμενε για δώδεκα ημέρες,με την ελπίδα ότι ο Παυσανίας θα έκανε το λάθος να επιτεθεί στην πεδιάδα βορείως του Ασωπού, όπου το περσικό ιππικό θα εξασφάλιζε την περσική υπεροχή. Έχει επίσης υποστηριχθεί ότι ο Μαρδόνιος ανέβαλε την επίθεση, επειδή περίμενε να εκδηλωθεί φιλοπερσική συνωμοσία στις τάξεις του αθηναϊκού στρατού.

Μετά απ'αυτό ο Μαρδόνιος έστειλε κήρυκα στους Σπαρτιάτες, ο οποίος αφού εξύμνησε την γενναιότητα των, τους επέκρινε γιατί δέχθηκαν να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες οι Αθηναίοι και όχι εκείνοι. Επίσης τους είπε ότι το έκαναν αυτό γιατί τρέμουν από τον φόβο τους τους Πέρσες. Τέλος τους πρότεινε να πολεμήσουν μόνον Σπαρτιάτες και Πέρσες και ότι ο Μαρδόνιος θα δεχθεί οποιος νικήσει και η νίκη αυτή θα θεωρηθεί νίκη όλου του στρατού. Κανένας΄από τους Έλληνες δεν απάντησε στον κήρυκα και αυτός επέστρεψε και ανέφερε στον Μαρδόνιο το τι έγινε.

Ο Μαρδόνιος θεώρησε νίκη του το ότι δεν δέχθηκαν οι Σπαρτιάτες την πρόκληση του και γεμάτος χαρά και υπερηφάνεια έστειλε το ιππικό του να επιχειρήσει γενική έφοδο στις Ελληνικές γραμμές. Ήδη από την ενάτη ημέρα τους σφυροκοπούσε σε διάφορα σημεία, αλλά αυτή τη φορά η επίθεση ήταν γενική. Η επίθεση κατέληξε σε επιτυχία των Περσών.

ΠΕΡΣΕΣ ΙΠΠΕΙΣ

Οι Πέρσες ιππείς έφτασαν ως την κρήνη Γαργαφία, που βρισκόταν στη δεξιά πτέρυγα των Ελλήνων, κοντά στις θέσεις των Σπαρτιατών και την κατέστρεψαν ολοσχερώς σκεπάζοντατην με χώματα. Από αυτή υδρευόταν μεγάλο μέρος των Ελλήνων, γιατί το περσικό ιππικό εμπόδιζε τους Έλληνες να παίρνουν νερό από τον Ασωπό. Με τον αποκλεισμό τους από τον Ασωπό και την Γαργαφία και με την καταστροφή της εφοδιοπομπής στη διάβαση των Δρυός Κεφαλών οι Έλληνες κινδύνευαν να μείνουν χωρίς τρόφιμα και νερό.

Οι Έλληνες έπρεπε λοιπόν ή να επιτεθούν αμέσως σε έδαφος ευνοϊκό για το περσικό ιππικό-οπότε ο Μαρδόνιος θα είχε επιτύχει τον σκοπό του-ή να υποχωρήσουν σε νέες θέσεις πιο προφυλαγμένες, κοντά σε πηγές, και παραλλήλως να επιχειρήσουν ανάκτηση του ελέγχου των διαβάσεων του Κιθαιρώνος. Ένα πολεμικό συμβούλιο, που συνεδρίασε αμέσως μετά την απώλεια της Γαργαφίας, απεφάσισε την υποχώρηση προς την κατεύθυνση των Πλαταιών μέσα στην επόμενη νύκτα, τέσσερεις ώρες μετά την δύση του ήλιου, εφόσον οι Πέρσες δεν συνέχιζαν την γενική επίθεση του ιππικού τους και δεν προχωρούσαν σε επίθεση του πεζικού ως το βράδυ.

Η θέση που διάλεξαν οι Έλληνες ονομαζόταν Νήσος ,γιατί περιλαμβανόταν ανάμεσα σε δυο παραποτάμους του Ωερόη ποταμού(κόρη του Ασωπού) που χυνόταν στον Κορινθιακό κόλπο.Η Νήσος απείχε 15 στάδια (2900μ) από τον Ασωπό και την Γαργαφία. Η τοποθεσία αυτή έχει ταυτισθεί σήμερα με πολύ μεγάλη πιθανότητα μεταξύ των σημερινών Ερυθρών και Πλαταιών. Η ταύτισή της όμως έχει το μειονέκτημα ότι δύσκολα θα μπορούσε να περιλάβει ολόκληρο τον Ελληνικό στρατό.

Δεν αποκλείεται ότι τούτο οφείλεται και πάλι σε ασάφεια του Ηροδότου και ότι το σχέδιο προέβλεπε μια επέκταση του μετώπου έξω από τη Νήσο, που άλλωστε, σύμφωνα με όσα γράφει ο ιστορικός, θα χρησίμευε ως αφετηρία για την επιχείρηση αποκαταστάσεως του ελέγχου των διαβάσεων του
Κιθαιρώνα.

Μετά την απόφαση αυτή, καθόλη την διάρκεια της ημέρας υπέμεναν τις επιθέσεις του ιππικού και είχαν πολλές απώλειες. Κατά το τέλος όμως της ημέρας οι επιθέσεις του ιππικού διακόπηκαν. Αμέσως τα ελληνικά τμήματα άρχισαν να αποχωρούν από τις θέσεις τους, αλλά ενήργησαν τελείως αυτόνομα την υποχώρηση και κινήθηκαν μεμονωμένα κάπως, χωρίς να εκτελέσουν πιστά τις οδηγίες του αρχιστράτηγου.

Μέσα σε αρκετή σύγχυση κάθε Ελληνικό τμήμα κατέλαβε μια νέα θέση, που δεν ήταν εκείνη που είχε ορίσει η διαταγή του αρχηγού, είτε γιατί το τμήμα περιπλανήθηκε μέσα στην νύχτα, είτε γιατί δεν εκτέλεσε πιστά την διαταγή, είτε γιατί δεν συντονίστηκε με τις κινήσεις των πλαϊνών τμημάτων. Έτσι το μέτωπο έχασε την συνοχή του.

ΑΓ.ΤΡΙΑΔΑ-ΕΡΕΙΠΙΑ Ν.ΗΡΑΣ

Τα στρατεύματα του κέντρου της παρατάξεως ( Μεγαρείς, Κορίνθιοι, Φλειάσιοι,κα ), τα πιο καταπονημένα από τις επιθέσεις του περσικού ιππικού, άφησαν τις θέσεις τους την νύχτα και περιπλανήθηκαν ως τα τείχη των Πλαταιών , κοντά στον ναό της Ήρας, όπου
εγκαταστάθηκαν. Μάλιστα λίγο πριν ξημερώσει ο Παυσανίας μη βλέποντας τα τμήματα του κέντρου να έχουν παραταχθεί στο προσυμφωνημένο σημείο νόμισε ότι είχαν λιποτακτήσει και διεμήνυσε στους Αθηναίους ότι μόνον αυτοί και οι Λακεδαιμόνιοι θα πολεμήσουν και τους κάλεσε νά έρθουν να παραταχθούν αριστερά του. Αυτό όμως δεν έγινε διότι την ώρα της κινήσεως των Αθηναίων προς τους Λακεδαιμόνιους ,άρχισε η περσική επίθεση.

ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ

Ένας ανώτερος Σπαρτιάτης αξιωματικός, διοικητής του Πιτανάτη λόχου ( η Πιτάνη ήταν ένας από τους δήμους της Σπάρτης),ο λοχαγός Αμομφάρετος του Πολιάδου, αρνήθηκε να υποχωρήσει με το τμήμα του, γιατί θεώρησε αντίθετη προς την σπαρτιατική τιμή την υποχώρηση εμπρός στον εχθρό. Εκείνη την στιγμή ήρθε κήρυκας των Αθηναίων οι οποίοι ανησύχησαν για την αργοπορεία των σπαρτιατών και είδε όλο το επεισόδιο.

Ακολούθησε λογομαχία με τον Παυσανία και τον Ευρυάναξ οι οποίοι δεν κατόρθωσαν να τον πείσουν να ξεκινήσει. Μάλιστα ο Αμομφεράτος σήκωσε με τα δύο του χέρια μιά πέτρα και την πέταξε εμπρός στα πόδια του Παυσανία, λέγοντας του ότι έτσι ψηφίζει, δηλαδή να μην κάνει βήμα πίσω και να μην υποχωρήσει εμπρός στους "βαρβάρους" κατηγορώντας ως δειλούς τους άλλους Έλληνες. Ο Παυσανίας αφού τον επέπληξε αυστηρά, αποκαλώντας τον μανιακό και

ΑΜΟΜΦΕΡΑΤΟΣ

αποτρελαμένο, είπε στον Αθηναίο κήρυκα να κατατοπίσει τους Αθηναίους πως έχουν τα πράγματα και επι πλέον ζητούσε απ'αυτούς να έρθουν προς το μέρος τους και να ενεργήσουν για την αποχώρηση τους όπως οι Σπαρτιάτες.

Λέγεται πως οι Σπαρτιάτες συνέχισαν να καυγαδίζουν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες και στο τέλος αποφάσισαν να προχωρήσουν αφήνοντάς τον πίσω, με την ελπίδα ότι μένοντας μόνος θα τους ακολουθούσε, πράγμα που έγινε τελικά. Αλλά έτσι καθυστέρησαν πολλές ώρες.

Οι περισσότεροι ιστορικοί θεωρούν αδιανόητη την ανυπακοή του Αμομφάρετου στις διαταγές των αρχηγών του. Άλλωστε, αν πραγματικά πίστευε ο Αμομφάρετος ότι η σπαρτιατική τιμή απαγόρευε την υποχώρηση, δεν θα υποχωρούσε τελικά, αλλά θα πολεμούσε μόνος σαν τον Λεωνίδα. Δεν αποκλείεται, όμως, η καθυστέρηση των Αθηναίων και των Σπαρτιατών να οφειλόταν σε άλλη αιτία.Ίσως,δηλαδή, όταν διαπιστώθηκε ότι τμήματα του ελληνικού κέντρου δεν κατέλαβαν την θέση που προέβλεπε το αρχικό σχέδιο, έγινε συμβούλιο Αθηναίων και Σπαρτιατών αρχηγών για νέες αποφάσεις. Ίσως μάλιστα αποφασίστηκε να παραταχθούν οι Αθηναίοι στα αριστερά των Σπαρτιατών, αγνοώντας το κέντρο.

Η 3η ΘΕΣΗ
Η υποχώρηση των Σπαρτιατών δεν καθυστέρησε, αλλά εκτελέστηκε αργά, σύμφωνα με το σχέδιο. Έτσι μπορεί να εξηγηθεί, γιατί ο λόχος του Αμομφάρετου δεν είχε συμπληρώσει την σύμπτυξή του το πρωί. Η αργοπορία αυτή λοιπόν απέβλεπε στο να παρασύρει τους Πέρσες σε επίθεση. Και αν αυτός ήταν ο σκοπός του Παυσανία, τότε η επιτυχία του ήταν μεγάλη, γιατί οι Πέρσες έπεσαν στην παγίδα και άρχισαν την επίθεση.

Όπως και αν έχει το πράγμα,το κύριο σπαρτιατικό σώμα αφού διένησε δέκα στάδια (2 χλμ) σταμάτησε την αυγή περί τον ποταμό Μολόεντα ( παραπ.του Ασωπού) στις υπώρειες του Κιθαιρώνος κοντά στο ιερό της Δήμητρας (εμπρός από τις σημερινές Ερυθρές ή Κριεκούκι), ενώ ελαφρά τμήματα
είχαν προλάβει να καθαρίσουν τον δρόμο ανεφοδιασμού και πέτυχαν έτσι έναν από τους κύριους αντικειμενικούς σκοπούς της επιχειρήσεως.

Οι Αθηναίοι σε πλήρη τάξη ,όπως μας λέει ο Ηρόδοτος, ακολούθησαν αντίθετο δρομολόγιο από τους Λακεδαιμόνιους και κινήθηκαν προς το πεδινό τμήμα που απλώνεται ανάμεσα στον λόφο του Πύργου των Πλαταιών και στην Νήσο. Η απόσταση που υποχρεώθηκαν να διανύσουν ήταν μεγάλη και φαίνεται πως μέσα στη σύγχυση από τις πολλές εναλλαγές των θέσεων, καθυστέρησαν αρκετά, με αποτέλεσμα να μην προλάβουν να προσεγγίσουν τους Λακεδαιμόνιους. Τα δύο αυτά τμήματα του

Η ΤΕΛΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΞΗ

Ελληνικού στρατού θα δεχθούν αμέσως τις πρωινές ώρες και πριν συνενωθούν τη δριμεία επίθεση των Περσών και των Ελλήνων συμμάχων τους.

Ετσι η αυγή βρήκε τους Έλληνες σε σχηματισμό ανεστραμμένου τριγώνου, με κορυφη πίσω όπου ήταν τα κατεπονημένα τμήματα των μικρών Ελληνικών πόλεων σαν εφεδρεία,ενώ εμπρός στην βάση του τριγώνου δυτικά οι Αθηναίοι κοντά στις Πλαταιές κινούμενοι προς τα ανατολικά για να προσεγγίσουν τους Λακεδαιμόνιους και να κλείσουν το κενό και ανατολικά οι Λακεδαιμόνιοι εμπρός από τις σημερινές Ερυθρές. Άρα δεν υπήρχε παράταξη εννιαίας φάλαγγας, αλλά τρία ξεχωριστά τμηματα που απήχαν μεταξύ τους.

Η ΚΥΡΙΩΣ ΜΑΧΗ
Η μάχη των Πλαταιών έγινε στις 4 Βοηδρομιώνος του 479 π.Χ. δηλαδή στις 27 Αυγούστου (κατ'άλλους στις 10 Σεπτεμβρίου), 13 ημέρες μετά την κατάληψη της δεύτερης θέσης από τους Έλληνες. Με την ανατολή του ηλίου οι Πέρσες ιππείς, που πέρασαν ξανά τον Ασωπό, για να συνεχίσουν τις επιθέσεις της προηγουμένης ημέρας, διαπίστωσαν ότι οι Έλληνες είχαν εγκαταλείψει τις θέσεις τους. Μόνο ο καθυστερημένος λόχος του Αμομφάρετου διακρινόταν να υποχωρεί αργά μέσα στην πεδιάδα προς τις πλαγιές το Κιθαιρώνος.

Ο Μαρδόνιος έμαθε από τους ιππείς του την Ελληνική υποχώρηση. Καθώς ήταν ήδη αποφασισμένος να δώσει την αποφασιστική μάχη, θέλησε να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία που του παρουσιάστηκε. Καβάλλα στο άλογο του έδινε στους επιτελείς του τις τελευταίες διαταγές που έμελλε να γίνουν και τα τελευταία λόγια της ζωής του,"δεν πρέπει με τίποτα να γλυτώσουν, να τους καταδιώξουμε μέχρι να τους βάλουμε στο χέρι, για να τιμωρηθούν όπως τους αξίζει". Η απόφασή του φαίνεται συνετή καθοσον η Ελληνική παράταξη είχε διαιρεθεί σε τρία τμήματα.

Οι Σπαρτιάτες υποχωρούσαν ακόμη και θα είχαν ασφαλώς κάποια δυσκολία να περάσουν από την υποχώρηση στην άμυνα ή στην επίθεση. Δεν υποπτεύθηκε πάντως ο Μαρδόνιος την δυνατότητα παγίδας και οπωσδήποτε φαίνεται ότι παρασύρθηκε σε θέση όχι τόσο κατάλληλη για το ιππικό του.

Τρομερές πολεμικές κραυγές γέμισαν τον αέρα από τη μία άκρη ως την άλλη της ασιατικής στρατιάς που ανυπόμονα περίμενε το σύνθημα για να ξεχυθεί σαν θεριό που διψάει για αίμα. Τα πολεμικά λάβαρα υψώθηκαν, πρώτα των Περσών και μετά όλων των άλλων εθνών. Οι Πέρσες λοιπόν και οι "μηδίζοντες" Έλληνες πρώτοι εφόρμησαν εναντίον των τριών αυτών τμημάτων χωριστά, με τον Μαρδόνιο να τους οδηγεί, που νόμιζε πως δεν θα χρειαζόταν να δώσει καν μάχη, αλλά εύκολα θα αιχμαλώτιζε τους υποχωρούντες Έλληνες (Πλουτ.Αριστ.17,5).

Γοργά πέρασαν τον Ασωπό οι Πέρσες "Αθάνατοι" και οι άλλοι θωρακοφόροι Μήδοι και Σάκες και σιμά τους οι Βάκτριοι και οι Ινδοί στο κέντρο και με αλαλαγμούς άρχισαν όλοι την καταδίωξη των Ελλήνων, ενώ στα δεξιά τους ακολουθούσαν, με όχι λιγότερη προθυμία και ορμή, οι Έλληνες "μηδίζοντες",ντροπή αιώνια της Ελλάδας !

Τρεις συμπλοκές η μια αρκετά μακριά από την άλλη, αλλά με κάποια αλληλοεξάρτηση, αποτέλεσαν την μάχη των Πλαταιών. Στην πρώτη, στην μάχη δηλαδή που συνήψαν οι Σπαρτιάτες με τους Πέρσες κρίθηκε η τύχη της μάχης, αλλά και της αρχαίας Ελλάδας. Ο Παυσανίας, ζήτησε βοήθεια από τους Αθηναίους. Αλλά οι Αθηναίοι δεν μπόρεσαν να τον ενισχύσουν, γιατί, ενώ όδευαν προς την

ΣΑΚΑΣ ΤΟΞΟΤΗΣ

κατεύθυνση των Σπαρτιατών, δέχτηκαν επίθεση των Θηβαίων.

Ο Παυσανίας έστησε παγίδα που ήταν αριστουργηματικά σκηνοθετημένη και ο Αμομφεράτος με τον Λόχο του με "αργό βηματισμό" κινήθηκαν προς το κύριο σώμα των Λακεδαιμονίων που απείχε τέσσερα στάδια(800μ) παρακολουθώντας ήρεμα πότε τους εχθρούς που ζύγωναν και πότε τους Λακεδαιμονίους.

Καταδιωκόμενοι από τους Πέρσες ιππείς, χωρίς να έχουν πανικοβληθεί και με υψηλό ηθικό, ενώθηκαν με την Σπαρτιατική φάλαγγα που είχε κάνει αναστροφή και τους περίμενε στις όχθες του Μολέοντα ποταμού ,στην τοποθεσία Αργιόπιο, όπου υπήρχε το Ιερό της Δήμητρας. Ο Παυσανίας προέβει σε θυσία και διέταξε τους στρατιώτες του, ενόσω θυσίαζε, να αποθέσουν τις ασπίδες τους στα πόδια τους και να περιμένουν, χωρίς να επιχειρούν επιθεση, πριν το σύνθημα του (Πλουτ.Αριστ.17,7).

Η κίνηση όμως των Περσών προς τα εμπρός γινόταν με απερίγραπτη αταξία.Μαζί με Το περσικό πεζικό υπήρχαν και τοξότες, που είχαν ως μόνο αμυντικό όπλο μεγάλες ξύλινες ασπίδες από πλέγμα λυγαριάς, ήταν δηλαδή ουσιαστικά άοπλοι μπροστά στους σιδηρόφρακτους οπλίτες της Σπάρτης. Όταν πλησίασαν τους Σπαρτιάτες σταμάτησαν, στερέωσαν στο έδαφος τις ασπίδες τους, δημιουργώντας έτσι προστατευτικό τείχος, και κάλυψαν τους Σπαρτιάτες με νέφος από βέλη. Για ένα διάστημα οι Σπαρτιάτες και οι Τεγεάτες υπέμεναν με καρτερία τον καταιγισμό προφυλαγμένοι απ’ τις ασπίδες τους.

Οταν ο Παυσανίας μετά από θυσία πέτυχε ευνοϊκούς οιωνούς και αφού προσευχήθηκε στρεφόμενος προς την κατεύθυνση του Ηραίου των Πλαταιών, έδωσε την διαταγή της εξορμήσεως. Δεν αποκλείεται να προφασίστηκε τους κακούς οιωνούς και δεν διέταξε αμέσως επίθεση, για να αφήσει χρόνο στους Πέρσες να ρίξουν στη μάχη όλο το πεζικό τους, ώστε να δυσκολευτούν στην υποχώρηση και η σπαρτιατική νίκη να είναι ολοκληρωτική. Τότε πρώτοι οι Τεγεάτες, που είχαν θέση αριστερά των Σπαρτιατών, όρμησαν εναντίον των Περσών και των Μήδων και παρέσυραν στην επίθεση ολόκληρη την σπαρτιατική φάλαγγα.

Ο Μαρδόνιος, επικεφαλής των "αθανάτων" της αριστερής πτέρυγας του, επιτέθηκε εναντίον των Σπαρτιατών. Πιθανότατα διέταξε και το κέντρο του να επιτεθεί όσο μπορούσε πιο γρήγορα. Έπρεπε να εξαναγκάσει τους Σπαρτιάτες να δώσουν μάχη, πριν καταλάβουν στις υπώρειες του Κιθαιρώνος θέσεις ακατάλληλες για την επίθεση του περσικού πεζικού.

Αφαλώς οι ιππείς του δεν είχαν αντιληφθεί τους Αθηναίους, που προχωρούσαν σε πεδινό έδαφος, γιατί τους έκρυβε η ράχη του υψώματος του Πύργου των Πλαταιών. Γι’ αυτό δεν δόθηκε διαταγή για

ΠΥΡΓΟΣ ΠΛΑΤΑΙΩΝ ΣΗΜΕΡΑ

επίθεση εναντίον τους. Είναι φανερό ότι ο Μαρδόνιος πίστευε ότι θα κέρδιζε τη μάχη, αν τα καλύτερά του στρατεύματα νικούσαν τα καλύτερα στρατεύματα των Ελλήνων, αν δηλαδή ο Πέρσες νικούσαν τους Σπαρτιάτες. Στην πραγματικότητα έγινε ακριβώς το αντίθετο, έχασε τη μάχη, γιατί το καλύτερο τμήμα του νικήθηκε από τον καλύτερο στρατό των Ελλήνων, τους Σπαρτιάτες.

Όταν οι αρχηγοί των άλλων εχθρικών τμημάτων είδαν τους Πέρσες να καταδιώκουν τους Έλληνες, έδωσαν διαταγή επιθέσεως. Τα τμήματα αυτά όρμησαν τρέχοντας με μεγάλη βοή, νομίζοντας ότι θα καταβάλουν με έφοδο τους Έλληνες.

3η ΦΑΣΗ ΜΑΧΗΣ

Η πρώτη μάχη έγινε στο τείχος των ασπίδων. Όταν το διέσπασαν, η σύγκρουση συνεχίστηκε γύρω από το ιερό της Δήμητρας. Οι Πέρσες και οι Μήδοι αγωνίστηκαν με γενναιότητα. Αλλά, καθώς είχαν μείνει χωρίς ασπίδες μετά από την έφοδο της τρομερής Σπαρτιατικής φάλαγγας, στάθηκαν ανίσχυροι να αντιταχθούν στο δωρικό δόρυ. Η συμπλοκή μεταβλήθηκε γρήγορα σε σφαγή και όταν ο επιφανής Σπαρτιάτης Αρίμνηστος σκότωσε τον Μαρδόνιο με μία πέτρα στο μέτωπο, που μαχόταν στο μέσον 1000 εκλεκτών τοξοφόρων ιππέων, οι Πέρσες και οι Μήδοι εγκατέλειψαν τον αγώνα, ξαναπέρασαν καταδιωκόμενοι από τους Λακεδαιμόνιους και τους Τεγεάτες τον Ασωπό και κατέφυγαν(τουλάχιστον ένα μέρος τους) στο περιχαρακωμένο στρατόπεδο.

Μόνο οι Πέρσες ιππείς, μαζί με το Βοιωτικό ιππικό, έμειναν πειθαρχημένοι και προσπαθούσαν να
βοηθήσουν το πεζικό που υποχωρούσε, σχηματίζοντες προστατευτικά φράγματα. Οι Έλληνες φαλαγγίτες παρόλ'αυτά συνέχισαν να καταδιώκουν και να μακελεύουν τους Πέρσες που έντρομοι έτρεχαν να σωθούν.

Αν παρατηρήσουμε την όλη εξέλιξη και την κίνηση των αντιπάλων τμημάτων, αντιλαμβανόμαστε ότι ένας υψηλός στρατηγικός νους κρύβεται από πίσω, όχι άλλος βέβαια από τον Παυσανια ! Είχε καταφέρει να παρασύρει σε μιά "χοάνη" τα πιό επίλεκτα τμήματα του Μαρδόνιου και να τα απομονώσει από τις αξιόμαχες φάλαγγες των Θηβαίων και των άλλων μηδιζόντων Ελλήνων.

Ενώ η αριστερή πτέρυγα των Περσών κάμφθηκε και τράπηκε σε φυγή, το κέντρο όπου ήταν ταγμένος ο στρατηγός Αρτάβαζος με 40.000 περίπου πολεμιστές, δεν ενεπλάκει στην μάχη. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο,ο Αρτάβαζος που δεν είχε αγαθές σχέσεις με τον Μαρδόνιο, φαίνεται να παρακολουθεί ως απλός θεατής την μάχη μεταξύ Περσών και Λακεδαιμονίων. Προσποιούμενος ότι κι'αυτός θα πολεμήσει, βάδιζε επικεφαλής του στρατού του με αργό ρυθμό. Όταν είχε προχωρήσει λίγο ,έμαθε για τον θάνατο του Μαρδονίου και την ήττα του περσικού στρατού και αμέσως έφυγε ταχέως προς την Φωκίδα με σκοπό να φθάει στον Ελλήσποντο και να διεκπεραιωθεί στην Ασία.Η προδοτική αυτή συμπεριφορά του Αρτάβαζου σχετίζεται με την εχθρική του σχέση με τον Μαρδόνιο.

Δεν πρέπει όμως να αποκλεισθεί ένα άλλο ενδεχόμενο.ότι δηλαδή η καθυστέρηση του να εμπλακεί στη μάχη από την αρχή υπήρξε μέρος του περσικού σχεδίου,με σκοπό να αντιμετωπίσει πιθανή επίθεση του Ελληνικού κέντρου,το οποίο εισήλθε καθυστερημένα στη μάχη.Κατά μία εκδοχή το σώμα του Αρτάβαζου που ήταν παρατεταγμένο απέναντι από το Ελληνικό κέντρο,δεν τόλμησε να επιτεθεί γιατί οι Έλληνες είχαν καταλάβει οχυρές θέσεις στην περιοχή του Ηραίου.Ίσως αν ο Αρτάβαζος έσπευδε σε βοήθεια του Μαρδόνιου,τότε πιθανότατα να εδέχετο επίθεση του Ελληνικού κέντρου.Υπό αυτή την έννοια αποκτά μια διαφορετική βαρύτητα ο παρεξηγημένος ρόλος των τμημάτων του Ελληνικού κέντρου στην μάχη.Αρκεί να θυμηθούμε τον ηρωικό τρόπο που αντιμετώπισαν οι Μεγαρείς τους Πέρσες ιπποτοξότες κατά τις πρώτες ημέρες της άφιξης των Ελλήνων στις Πλαταιές.

Χωρίς να έχουν πλέον απέναντι τους τις δυνάμεις του Αρτάβαζου,οι Έλληνες του κέντρου (Μεγαρείς ,Κορίνθιοι,Φλειάσιοι),χωρίσθηκαν σε δύο σώματα και κινήθηκαν να βοηθήσουν τις μαχόμενες
πτέρυγες των Λακεδαιμονίων και Αθηναίων.Το ένα σώμα που το αποτελούσαν κυρίως Κορίνθιοι,κινήθηκε κατά μήκος των πλευρών του Κιθαιρώνα για να βοηθήσει τους Λακεδαιμόνιους,ενώ το άλλο με τους Μεγαρείς και Φλειάσιους,κινήθηκε προς την πεδιάδα για να βοηθήσει τους Αθηναίους.Ασύνταχτοι όμως όπως ήταν,δέχθηκαν επίθεση των Θηβαίων ιππέων,που κάλυπταν την υποχώρηση του περσικού πεζικου.Οι Θηβαίοι με επικεφαλής τον Ασωπόδωρο του Τιμάνδρου σάρωσαν τα τμήματα των Μεγαρέων και Φλειασίων,οι οποίοι έχασαν 600 άνδρες περίπου και υποχρεώθηκαν να υποχωρήσουν προς τις πλαγιές του Κιθαιρώνα.Έτσι δεν κατάφεραν να βοηθήσουν τους Αθηναίους.

Οι Αθηναίοι, που έως την επίθεση κατά των Σπαρτιατών δεν αντιμετώπιζαν καμία επίθεση, καθώς βάδιζαν κρυμμένοι πίσω από τα υψώματα του Πύργου των Πλαταιών κοντά στον Ασωπό, αναγκάστηκαν μετά την αίτηση βοηθείας από την Παυσανία να αλλάξουν πορεία και έτσι αποκάλυψαν την θέση τους στον εχθρό.Οι "μηδίζοντες" Έλληνες βρέθηκαν έτσι απέναντι στους Αθηναίους.

Δεν είναι γνωστόν πως,αλλά ο στρατηγός Αριστείδης μάταια αποπειράθηκε να πείσει τους Θηβαίους εκλιπαρώντας τους να παραιτηθούν από την μάχη και να μην τους εμποδίσουν να βοηθήσουν τους Λακεδαιμόνιους που κινδύνευαν (Πλουτ.Αριστ.18,6).Ενώ, όμως, λέγει ο Ηρόδοτος,όλοι οι άλλοι έδειξαν θεληματικά δειλία και δεν πολέμησαν, οι Θηβαίοι επιτέθηκαν εναντίον των Αθηναίων και πολέμησαν γενναία.

Στην συμπλοκή που ακολούθησε στο πεδίο βόρεια της Νήσου και μεταξύ του υψώματος του Πύργου των Πλαταιών και του ιερού του Ανδροκράτους,οι Αθηναίοι νίκησαν τους Θηβαίους, που είχαν σ’ αυτή την συμπλοκή 300 νεκρούς. Οι Θηβαίοι αποσύρθηκαν βιαστικά στην Θήβα και μαζί μ'αυτούς και οι άλλοι μηδίζοντες Έλληνες. Κατά τον Έφορο, οι Αθηναίοι, οι Πλαταιείς και οι Θεσπιείς καταδίωξαν τους Θηβαίους ως την πόλη τους, τους νίκησαν για δεύτερη φορά και τους ανάγκασαν να κλειστούν στα τείχη.

Η μάχη πλέον είχε κριθεί. Η πεδιάδα των Πλαταιών ήταν σπαρμένη από χιλιάδες νεκρούς και ετομοθάνατους. Η σφαγή συνεχίσθηκε αδιάλλειπτη κοντά στο περσικό στρατόπεδο πέρα από τον Ασωπό και κοντά στις Θήβες. Εκεί όσοι Πέρσες κατάφεραν να οχυρωθούν καταδιωκόμενοι από τους Λακεδαιμόνιους και τους λοιπούς Έλληνες, αντέταξαν μια τελευταία γενναία άμυνα επί πολύ χρόνο, αλλά μετά την άφιξη και των Αθηναίων από την Θήβα, που ήταν γνώστες της τειχομαχίας και οι οποίοι κατώρθωσαν να ανοίξουν ρήγμα στο ξύλινο τείχος, οι Έλληνες με πρώτους τους Τεγεάτες, ξεχύθηκαν στο εσωτερικό του και αυτό που επακολούθησε το περιγράφει με αποκαλυπτικό τρόπο ο Ηρόδοτος:" Και οι βάρβαροι από την στιγμή που έπεσε το τείχος δεν σχημάτισαν πια πυκνή φάλαγγα και όλοι τους ξαστόχησαν την πολεμική αρετή τους, και ήταν να τους κλαίς, καθώς, πανικόβλητοι και πολλές χιλιάδες, στριμώχθηκαν σε στενό χώρο".

Η διαταγή του Παυσανία ήταν να μην συλλάβουν κανέναν ζωντανό (Διοδ.ΙΑ,32),πράξη πρωτοφανή για τον αρχαίο Ελληνικό τρόπο μάχης, ενδεικτική ωστόσο για το πόσο επικίνδυνο αντίπαλο αντίπαλο θεωρούσαν οι Έλληνες τους Πέρσες. Η σφαγή των Περσών υπήρξε καθολική και χωρίς έλεος,αν και μάταια ικέτευαν να αιχμαλωτισθούν. Και φαίνεται πως τέτοιο ήταν το μένος των Ελλήνων,
παρασυρμένοι από την φονική τρέλλα της μάχης, που με μεγάλη δυσκολία έδωσαν τέλος σε εκείνον τον όλεθρο των αντιπάλων τους που είχαν τολμήσει να απειλήσουν την ελευθερία τους.

ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο κατά την μάχη των Πλαταιών σκοτώθηκαν 91 Σπαρτιάτες,16 Τεγεάτες,52 Αθηναίοι. Δεν αναφέρει τις απώλειες των υπολοίπων Ελλήνων από την αρχή της αφίξεως στις Πλαταιές, ούτε τους 600 του Ελληνικού κέντρου ,Μεγαρείς(159) και Φλειασίους(441), που σκτοτώθησαν από το Θηβαϊκό ιππικό. Επίσης δεν αναφέρει τους νεκρούς μηδίζοντες Έλληνες. Επίσης αναφέρει ότι από την μάχη σώθηκαν μόνον 3.000 Πέρσες μαζί με τους 40.000 του Αρτάβαζου.

Σύμφωνα με τον Πλούταρχο (Πλουτ.Αριστ.19,5),όλες συνολικά οι απώλειες όσων αγωνίσθηκαν για την Ελλάδα, ανήλθαν στους 1360 άνδρες. Ενώ σύμφωνα με τον Έφορο (Διοδ.ΙΑ 32,33)σκοτώθηκαν 100.000 βάρβαροι και 10.000 Έλληνες.

Στην αρχή του δρόμου των Πλαταιών προς τα Μέγαρα ανήγειραν οι Ελληνικές πόλεις τάφους για τους ηρωικούς νεκρούς τους.. Επί δέκα ημέρες οι Έλληνες έθαβαν τους νεκρούς τους σε ξεχωριστό τάφο για κάθε πόλη.
Οι Λακεδαιμόνιοι άνοιξαν τρεις τάφους και στον πρώτο έθαψαν τους "Ιρένες" (οι άνω των 20 ετών Σπαρτιάτες)μεταξύ των οποίων ήσαν οι γενναίοι, Ποσειδώνιος, Αμομφάρετος, Φιλοκύων και Καλλικράτης. Στον δεύτερο τάφο τους λοιπούς Σπαρτιάτες-περίοικους και στον τρίτο τους είλωτες. Οι Τεγεάτες επίσης έθαψαν τους πεσόντες συμπατριώτες τους σε ιδιαίτερο τάφο,το ίδιο και οι Αθηναίοι, οι Μεγαρείς και οι Φλειάσιοι.

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο και άλλοι Έλληνες που δεν πολέμησαν, προκειμένου να αποφύγουν την ντροπή της απουσίας τους από την μεγάλη μάχη, κατασκεύασαν κενοτάφια.

Τους Πέρσες και τους λοιπούς σκοτωμένους βαρβάρους, αφού τους σκύλευσαν ( λεηλάτησαν ) από ότι χρυσό είχαν, τους άφησαν άταφους, σαν τροφή για τα όρνεα. Το σώμα του Μαρδονίου όμως το σεβάσθηκε ο Παυσανίας και αρνήθηκε την πρόταση του Αιγηνίτου Λάμπων του Πυθίου, να το ανασκολοπήσουν ,σαν εκδίκηση για τον θάνατο του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες, λέγοντας μεταξύ των άλλων ότι τέτοιες πράξεις αρμόζουν στους βαρβάρους και όχι σε Έλληνες.
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, την δεύτερη ημέρα από τον φόνο του Μαρδόνιου, το σώμα του

ΠΕΔΙΟΝ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ

εξαφανίσθηκε και πιθανώς το πήρε ο Εφέσιος Διονυσοφάντης και το έθαψε και ότι για την πράξη του αυτή αμοίφθηκε αργότερα πλουσιοπάροχα από τον γιό του Μαρδόνιου,τον Αρτάντη.Ο Παυσανίας στα Βοιωτικά του γράφει ότι κοντά στιν οδό Ελευθερών -Πλαταιών,υπάρχει μνημείο που λέγεται ότι είναι ο τάφος του Μαρδόνιου.

Πολύ καιρό μετά την μάχη,όπως μας αφηγείται ο Ηρόδοτος,οι κάτοικοι των Πλαταιών εύρισκαν στο πεδίο της μάχης θήκες με χρυσό και ασήμι καθώς και άλλα αντικείμενα.Όταν τα πτώματα των βαρβάρων αποσυνετέθηκαν,οι Πλαταιείς συγκέντωσαν τα οστά σε ένα σημείο και τα έθαψαν.Μεταξύ των οστών βρέθηκε κρανίο χωρίς ραφές που αποτελείτο μόνον από ένα οστό και επίσης η γνάθος (σαγώνι) και το επάνω μέρος της γνάθου είχαν δόντια μονοφυεί δηλαδή όλα τα δόντια ήταν ένα οστό.Επίσης βρέθηκε και σκελετός ύψους πέντε πήχεων (περίπου 3 μ)! (Ηροδ.Θ,83)

ΤΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΜΑΧΗ
Λίγο πριν φονευθούν ακόμη η εντός του στρατοπέδου βάρβαροι, παρουσιάσθηκε στον Παυσανία,Ελληνίδα γυναίκα,η οποία ήταν παλλακίδα του Πέρση αξιοματούχου Φαρανδάτου του Τεάσπους, στολισμένη, μαζί με τις θεραπαινίδες της (υπηρέτριες) και του ανέφερε ότι είναι κόρη του Ηγετορίδου του Ανταγόρου από την Κώ, την οποία άρπαξαν βιαίως οι Πέρσες. Ο Παυσανίας της είπε να μην φοβάται και την παρέδωσε στους Εφόρους, οι οποίοι κατόπιν επιθυμίας της την έστειλαν στην Αίγινα.

Στην συνέχεια και όταν όλα είχα τελειώσει, έφθασαν στο πεδίο της μάχης οι Μαντινείς και δήλωσαν την λύπη τους που δεν ήταν εκεί νωρίτερα για να λάβουν μέρος στην μάχη. Εξεδήλωσαν όμως την επιθυμία να να καταδιώξουν τον αποχωρήσαντα Πέρση Ατάβαζο με τον στρατό του. Οι Λακεδαιμόνιοι

ΕΡΕΙΠΙΑ ΠΛΑΤΑΙΩΝ

όμως είχαν απαγορεύσει την καταδίωξη των φευγόντων. Όταν επέστρεψαν στην πατρίδα τους κατεδίκασαν τους μηδίζοντες στρατηγούς τους στην εξορία. Το ίδιο ακριβώς συνέβει και με τους αφιχθέντες Ηλείους,οι οποίοι και αυτοί έστειλαν τους στρατηγούς τους στην εξορία.

Φαίνεται ότι και στις δύο αυτές περιπτώσεις υπήρχαν πολιτικές έριδες ανάμεσα στους δημοκρατικούς και ολιγαρχικούς φιλομηδίζοντες.Η άποψη να σπεύσουν στις Πλαταιές για να συμμετάσχουν στον κοινό αγώνα φαίνεται να επικράτησε την τελευταία στιγμή.

Επίσης ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι όταν ο Ξέρξης εγκατέλειψε την Ελλάδα, άφησε στον Μαρδόνιο τις αποσκευές του, κατασκευασμένες από χρυσό και ασήμι, καθως και πολυποίκιλα παραπετάσματα.Όταν είδε αυτά ο Παυσανίας διέταξε τους αιμαλώτους αρτοποιούς και μαγείρους να του ετοιμάσουν δείπνο όπως ακριβώς το ετοίμαζαν στον Μαρδόνιο. Αφού αυτά ετοιμάσθηκαν, ο Παυσανίας βλέποντας κλίνες και τραπέζια χρυσά και ασημένια και όλη εκείνη την μεγαλοπρεπή ετοιμασία του δείπνου, εξεπλάγει για την πολυτέλεια αυτή.

Στην συνέχεια διέταξε τους υπηρέτες του να ετοιμάσουν ένα λακωνικό δείπνο. Όταν ετοιμάστηκε κι'αυτό και επειδή η διαφορά ήταν μεγάλη, γελώντας προσκάλεσε τους Έλληνες στρατηγούς, στους οποίους όταν συγκεντρώθηκαν, δείχνοντας τους τα δύο δείπνα, είπε:"άνδρες Έλληνες, σας προσκάλεσα για να σας δείξω την ανοησία του Μήδου, ο οποίος ενώ απολάμβανε τόσο πολυτελή ζωή, ήλθε να αφαιρέσει από εμάς αυτή την ευτελή τροφή".

ΛΑΦΥΡΑ - ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΙΜΩΝ
Οι Τεγεάτες που πρώτοι εισήλθαν στο περσικό στρατόπεδο κυρίευσαν την σκηνή του Μαρδόνιου, από την οποία μεταξύ των άλλων πραγμάτων, πήραν και την φάτνη των ίππων του, η οποία ήταν εξολοκλήρου χάλκινη και άξια θαυμασμού. Ένα μέρος των λαφύρων αφιέρωσαν στον ναό της Αλέας Αθηνάς που ήταν στην πατρίδα τους την Τεγέα. Τα υπόλοιπα λάφυρα τα άφησαν στο σημείο που είχε ορισθεί για την συγκέντωση όλων των λαφύρων.

Μετά απ 'αυτό ο Παυσανίας με κήρυκα κοινοποίησε διαταγή, όπως κανείς να μην αγγίξει τα λάφυρα, αλλά ότι χρήσιμο υπάρχει να συγκεντωθεί από τους Είλωτες σε καθορισμένο σημείο. Έτσι οι Είλωτες περιερχόμενοι το στρατόπεδο εύρισκαν σκηνές διακοσμημένες με χρυσό και ασήμι, κλίνες επίχρυσές και επάργυρες, κρατήρες(κύπελα) από χρυσό και ασήμι και άλλα πολύτιμα αντικείμενα. Επίσης ότι πολύτιμο έφεραν οι νεκροί εκτός από ενδύματα. Οι Είλωτες έκλεψαν πολλά απ' αυτά και τα τα πούλησαν στους Αιγινήτες και παρουσίαζαν μόνον ότι δεν μπορούσαν να κρύψουν. Όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος,απ'αυτά τα πολύτιμα έχει αρχή ο μετέπειτα μεγάλος πλούτος των Αιγηνιτών.
Αφού συγκεντρώθηκαν τα λάφυρα έδωσαν την "δεκάτη" (1/10) απ' αυτά στους θεούς:

Στον Απόλλωνα των Δελφών αφιέρωσαν έναν χρυσό τρίποδα τοποθετημένο στην κορυφή χάλκινου κίονος, ο οποίος παριστάνει τρία φίδια που αλληλοσυμπλέκονται. Επάνω στους έλικες των φιδιών

ΧΡΥΣΟΣ ΤΡΙΠΟΔΑΣ

χάραξαν τα ονόματα των πόλεων που πολέμησαν στις Πλαταιές. Πιθανότατα επάνω στη βάση του κίονος ο Παυσανίας χάραξε το υπερήφανο δίστιχο:
"Ελλήνων στρατηγός, επεί στρατόν ώλεσε Μήδων, Παυσανίας Φοίβω μνήμ ’ανέθηκε τόδε".
Κατά τον Θουκυδίδη, το επίγραμμα αυτό του Παυσανία υπήρξε η πρώτη αιτία της δυσμένειας, στην οποία υπέπεσε, γιατί οι Σπαρτιάτες και οι άλλοι Έλληνες δεν συγχώρεσαν στον νικητή των Πλαταιών την αλαζονεία του. Κατά τον ιστορικό, οι Έλληνες έσβησαν το επίγραμμα και το αντικατέστησαν με τα ονόματα των λαών. Ίσως παράλληλα να έγραψαν στη βάση ένα άλλο επίγραμμα του Σιμωνίδη: "Ελλάδος ευρυχόρου σωτήρες τον δ’ανέθηκαν δουλοσύνης στυγεράς ρυσάμενοι πόλιας".
Ο χρυσός τρίποδας λεηλατήθηκε από τους Φωκείς που κατέλαβαν το Μαντείο κατά τον Γ’ Ιερό πόλεμο (357-356 π.Χ.) με τους Θηβαίους, ενώ ο χάλκινος κίονας μεταφέρθηκε στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης από τον Μέγα Κωνσταντίνο και μέρος του σώζεται ως σήμερα.

Στον Δία της Ολυμπίας και στον Ποσειδώνα του Ισθμού αφιέρωσαν οι Έλληνες κολοσσιαία ορειχάλκινα αγάλματα (ύψους 6,5μ του Δία και 4μ του Ποσειδώνα).

ΧΡΥΣ,ΤΡΙΠ.ΣΗΜΕΡΑ

Η Σπάρτη και ο Παυσανίας δέχτηκαν τα βραβεία της ανδρείας. Αξιωματικοί και οπλίτες μοιράστηκαν τα υπόλοιπα λάφυρα: Χρυσό, αργυρό, πολύτιμα υφάσματα, δούλους.Στον Παυσανία δόθηκαν δέκα από κάθε είδος, γυναίκες, ίπποι, τάλαντα, καμήλες και λοιπά πολύτιμα πράγματα.
Οι Έλληνες ίδρυσαν επίσης στο πεδίο της μάχης βωμό του Ελευθερίου Διός, επάνω στον οποίο χάραξαν το επίγραμμα του Σιμωνίδη:
"τονδε που Έλληνες νίκας κράτει έργω Άρηος Πέρσας εξελάσαντες ελευθέρα Ελλάδι κοινόν ιδρύσαντο Διός βωμόν ελευθερίου".
Η πόλις των Πλαταιών, στη γη της οποίας κρίθηκε η ελευθερία της Ελλάδας, αποφασίστηκε να ανακηρυχθει "ιερή, απαραβίαστη και ουδέτερη" και να αναλάβει την υποχρέωση της προσφοράς ετήσιων θυσιών στον βωμό του "Ελευθερίου Διός" προς τιμή εκείνων που έχασαν την ζωή τους στην ιστορική μάχη και την οργάνωση μιας "εορτής κάθε τέσσερα χρόνια που ονομάσθηκε "Σωτήρια".

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΗΜΕΡΑ

Η πόλις των Πλαταιών αφού ξαναχτίστηκε με τη βοήθεια των Αθηναίων, έζησε μέχρι τα χρόνια του πελοποννησιακού πολέμου ειρηνικά και ήσυχα. Οι Πλαταιείς, για την αντρεία που έδειξαν, τιμήθηκαν με βραβείο αντρείας και πήραν και χρηματική αμοιβή 80 τάλαντα.
Η μάχη των Πλαταιών απεικονίστηκε στη δυτική ζωφόρο του ναού της Αθηνάς Νίκης στην Ακρόπολη των Αθηνών και πρόκειται για την μοναδική περίπτωση αναπαράστασης ιστορικού γεγονότος σε ναό.

ΔΙΑΚΡΙΘΕΝΤΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΜΑΧΗ

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο: Από τους βαρβάρους, αρίστευσε το πεζικό των Περσών και το ιππικό των Σακών. από δε τους άνδρες, λέγουν ο Μαρδόνιος.
Από τους Έλληνες, μολονότι οι Αθηναίοι και οι Τεγεάτες εφάνηκαν ανδρείοι, οι Λακεδαιμόνιοι υπερέβησαν όλους στην ανδρεία καθόσον πολέμησαν και νίκησαν τα ισχυρότερα τμήματα των βαρβάρων.
Ανδρειότερος απ'όλους εδείχθει ο Αριστόδημος, ο μόνος διασωθείς από την μάχη των Θερμοπυλών και γι'αυτό τον λόγο τον περιφρονούσαν όλοι στην Σπάρτη. Για να ξεπλύνει την ντροπή του επολέμησε λυσσαλέα χωρίς να υπολογίζει τον θάνατο,σκότωσε πολλους Πέρσες και τελικά σκοτώθηκε.Δεν του αποδόθηκαν όμως τιμές επειδή ζητούσε τον θάνατο.

Μετά απ'αυτόν ο Ποσειδώνιος,ο Φιλοκύων και ο Αμομφάρετος που είχε δημιουργήσει το επεισόδιο με τον Παυσανία.
Επίσης ο Καλλικράτης ο οποίος θεωρείτο ο πιο όμορφος άνδρας, όχι μόνο των Σπαρτιατών, αλλά σε ολόκληρο το Ελληνικό στρατόπεδο. Ο Καλλικράτης ήθελε να δείξει και το πολεμικό του ταλέντο, αλλά δεν τα κατάφερε, καθώς ένα βέλος διαπέρασε το πλευρό του, καθώς ήταν σε σχηματισμό. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, τα τελευταία λόγια του Καλλικράτη ήταν: "Δεν είμαι λυπημένος επειδή θα πεθάνω για τη πατρίδα, είμαι λυπημένος που δεν σκότωσα κανένα εχθρό.
Από τους Αθηναίους διεκρίθει για την ανδρεία του ο Σωφάνης του Ευτυχίδου από τον δήμο της Δεκέλειας(σημ.Τατόϊ).

Η ΤΙΜΩΡΙΑ ΤΩΝ ΘΗΒΑΙΩΝ

ΘΗΒΑΙΟΣ ΟΠΛΙΤΗΣ

Την 11η ημέρα μετά την μάχη ο Ελληνικός στρατός παρουσιάστηκε εμπρός στα τείχη της Θήβας και απαίτησε την παράδοση των Θηβαίων αρχηγών που οδήγησαν την πόλη στην περσική συμμαχία. Εκτελούσαν έτσι τον όρκο που είχαν δώσει στον Ισθμό, όταν έκλεισαν την συνθήκη της Πανελλήνιας συμμαχίας.

Μετά από πολιορκία είκοση ημερών η πόλη δέχτηκε να παραδώσει τους αρχηγούς του μηδισμού. Ο
Ατταγίνος κατόρθωσε να δραπετεύσει. Ο Τιμαγενίδας και οι άλλοι που παραδόθηκαν από τους Θηβαίους στον Παυσανία μεταφέρθηκαν στον Ισθμό και θανατώθηκαν. Αλλά η μεγαλύτερη τιμωρία της Θήβας ήταν η διάλυση της βοιωτικής Συμπολιτείας, στην οποία η πόλη αυτή είχε την πρώτη θέση. Η διάλυση της Συμπολιτείας ωφέλησε ιδιαίτερα την Αθήνα, η οποία μπορούσε πια ευκολότερα να ασκεί την πολιτική της επιρροή στην Βοιωτία.

Η ΦΥΓΗ ΤΟΥ ΑΡΤΑΒΑΖΟΥ

Όπως προανεφέρθει ο Στρατηγός των Περσών Αρτάβαζος, μόλις διαπίστωσε τον θάνατο του Μαρδόνιου, εγκατέλειψε μαζί με το από 40.000 σώμα του και κατευθύνθει προς την Φωκίδα
με σκοπό να φθάσει στον Ελλήσποντο και να περάσει στην Ασία. Όταν έφθασε στην Θεσσαλία, τον προσκάλεσαν οι Θεσσαλοί να τον φιλοξενήσουν και τον ρώτησαν για τον υπόλοιπο περσικό στρατό, καθόσον δεν γνώριζαν τίποτα για τα γεγονότα στις Πλαταιές. Ο Αρτάβαζος γνώριζε ότι αν αποκαλύψει την αλήθεια θα κινδύνευε κι' αυτός και το στράτευμα του, γιατί θα του επιτίθεντο οι Θεσσαλείς για να εξιλεωθούν έναντι τν άλλων Ελλήνων για τον μηδισμό τους.

Αναλογιζόμενος αυτά ,δεν είπε τίποτε στους Φωκείς ,στους δε Θεσσαλούς είπε, ότι επείγεται να φθάσει στη Θράκη για εκτέλεση ειδικής αποστολής και ότι μπορούν να φιλοξενήσουν τον Μαρδόνιο και το στράτευμα του, που ακολουθεί.

Μετά απ'αυτά αναχώρησε εσπευσμένα με τον στρατό του για την Θράκη μέσω της Μακεδονίας.
Επειδή επείγετο ακολούθησε την μεσογειακή οδό και έφθασε στο Βυζάντιο με μεγάλες απώλειες, καθόσον καθ'οδόν άλλους εφόνευσαν οι Θράκες και άλλοι πέθαναν από την πείνα και την κούραση. Από το Βυζάντιο διεκπεραιώθηκε με πλοία στην Ασιατική ακτή και επέστρεψε στην πατρίδα του.

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΜΥΚΑΛΗΣ

Στους πρόποδες της οροσειράς της Μυκάλης, στην περιοχή των εκβολών του ποταμού Μαιάνδρου, ξεκίνησε η μάχη.
Οι Σύμμαχοι φαίνεται να παρατάχθηκαν σε δύο πτέρυγες: στα δεξιά ήταν οι Αθηναίοι, οι Κορίνθιοι, οι Τροιζήνιοι κ.ά., ενώ στα αριστερά ήταν οι Σπαρτιάτες με άλλα σώματα. Η δεξιά πτέρυγα βάδισε κατευθείαν στο περσικό στρατόπεδο, ενώ η αριστερά πτέρυγα επιχείρησε να υπερκεράσει τους Πέρσες περνώντας από διάφορα στενά. Οι Σπαρτιάτες είχαν να περάσουν δύσκολο έδαφος ενώ οι Αθηναίοι και Κορίνθιοι, που βάδιζαν παραλιακά με επικεφαλής τον Αθηναίο Ξάνθιππο ήταν οι πρώτοι που συγκρούστηκαν με τους Πέρσες, ενώ οι Σπαρτιάτες και οι σύμμαχοι πλησίαζαν στο πεδίο της μάχης.
Οι Πέρσες κατά τη γνωστή τακτική τους βγήκαν από το περιτείχισμα και μπήζοντας τις ασπίδες τους στο έδαφος άρχισαν να ρίχνουν βροχή από βέλη. Ο Ηρόδοτος πληροφορεί ότι οι Πέρσες πολεμούσαν καλά στην αρχή, αλλά οι Αθηναίοι και τα σώματα, τα οποία ήταν μαζί τους, θέλησαν να νικήσουν τους Πέρσες πριν την άφιξη των Σπαρτιατών, και συνέχισαν να επιτίθενται πιο ζωηρά.
Παρά το γεγονός ότι οι Πέρσες παρέμειναν στο πεδίο της μάχης για λίγο, τελικά, μετά από σφοδρή μάχη, οι Έλληνες έκαμψαν την αντίσταση των Περσών, οι οποίοι υποχώρησαν και μπήκαν μέσα στο οχυρωμένο στρατόπεδο κυνηγημένοι από τους Αθηναίους και τους Κορίνθιους. Ακολούθησε πανωλεθρία. Όταν τελικά έφτασαν οι Σπαρτιάτες, υπερφαλάγγισαν το στρατόπεδο πέφτοντας πάνω στην οπισθοφυλακή των υπόλοιπων περσικών δυνάμεων, με αποτέλεσμα το στρατόπεδο να λεηλατηθεί και οι Πέρσες να παραδοθούν.

Την ήττα των Περσών συμπλήρωσε η ανταρσία των Ιώνων. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι, οι αφοπλισμένοι Σαμιώτες, βλέποντας πως η υπεροχή ήταν με το μέρος των Συμμάχων, ενώθηκαν μαζί τους, κάνοντας ό,τι μπορούσαν. Αυτό ενέπνευσε τους υπόλοιπους Ίωνες να πολεμήσουν κατά των Περσών. Σε ποιο σημείο της μάχης έγινε αυτό δεν είναι σαφές. Οι Σαμιώτες δεν συμμετείχαν στη κύρια μάχη (καθώς ήταν αφοπλισμένοι), άρα αυτό έγινε όταν οι Πέρσες υποχωρούσαν από το στρατόπεδο. Στο μεταξύ, οι Μιλήσιοι και οι Αιολείς, που φρουρούσαν τις ακτές της Μυκάλης, εγκατέλειψαν τις θέσεις τους και επιτέθηκαν και αυτοί κατά των Περσών. Στην αρχή δεν συμμετείχαν ενεργά, αλλά όταν είδαν ότι η έκβαση της μάχης ήταν βέβαιη, άρχισαν να σκοτώνουν τους Πέρσες.
Οι Πέρσες νικήθηκαν κατά κράτος και ο στρατός τους τελικά διαλύθηκε. Οι Έλληνες επιτέθηκαν στο ναύσταθμο των Περσών και πυρπόλησαν όλα τα πλοία τους, καταστρέφοντας ολοσχερώς τον περσικό στόλο. Όσα πληρώματα διέφευγαν σκοτώθηκαν, ενώ στρατεύματα των ιωνικών πόλεων συμμετείχαν στη καταδίωξη των φυγάδων. Για πρώτη φορά σε όλη τη διάρκεια του μακροχρόνιου πολέμου με τους Πέρσες, οι Έλληνες πέρασαν από την άμυνα στην επίθεση.
Ο Ηρόδοτος δεν δίνει συγκεκριμένα στοιχεία για τις απώλειες, αλλά αναφέρει ότι και οι δύο πλευρές υπέστησαν βαριές απώλειες. Τα στρατεύματα από τη Σικυώνα έχασαν τον στρατηγό τους, Περίλαο. Από τη πλευρά των Περσών, οι δυο αρχηγοί τους, ο ναύαρχος Μαρδόντης και ο στρατηγός Τιγράνης σκοτώθηκαν, καθώς και οι ναύαρχοι Αρταύνης και Ιθαμίτρης. Ο Διόδωρος λέει ότι οι Πέρσες έχασαν 40.000 άντρες, ενώ ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι όσοι Πέρσες επέζησαν, δραπέτευσαν από το πεδίο της μάχης και κατευθύνθηκαν στις Σάρδεις.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ
Η μάχη των Πλαταιών και η μάχη της Μυκάλης είχαν μεγάλη σημασία στην αρχαία ελληνική ιστορία, καθώς ήταν οι τελευταίες μάχες της δεύτερης εκστρατείας των Περσών στην Ελλάδα, και επειδή μετά από αυτές, οι Έλληνες πήραν την υπεροχή στους Περσικούς πολέμους. Η ναυμαχία της Σαλαμίνας έσωσε τους Έλληνες από την άμεση καταστροφή, αλλά οι μάχες στις Πλαταιές και στη Μυκάλη έφεραν το τέλος του πολέμου. Αλλά, οι μάχες αυτές δεν είναι τόσο γνωστές όπως αυτές των Θερμοπυλών, της Σαλαμίνας ή του Μαραθώνα. Η αιτία για αυτή τη διαφορά δεν είναι γνωστή. Ίσως να βρίσκεται στις συνθήκες στις οποίες αναγκάστηκαν να μάχονται οι Έλληνες. Η μάχη των Θερμοπυλών, σύμφωνα με τους ιστορικούς, έδειξε τον ηρωισμό των Ελλήνων, ενώ αυτές του Μαραθώνα και της Σαλαμίνας δείχνουν την εξυπνάδα τους στις δεινές στρατηγικές καταστάσεις. Αλλά, όσον αφορά τις Πλαταιές και τη Μυκάλη, οι ιστορικοί θεωρούν πως οι Έλληνες επιζητούσαν οι ίδιοι τη μάχη και ότι είχαν γίνει πιο δυνατοί, για αυτό και δεν είναι τόσο γνωστές.
Στρατηγικά, η σημασία των μαχών στις Πλαταιές και στη Μυκάλη είναι μεγάλη (επειδή έγιναν στη ξηρά), καθώς έδειξαν το πλεονέκτημα του Έλληνα οπλίτη, ο οποίος ήταν βαριά οπλισμένος, απέναντι στο ελαφρύ περσικό πεζικό, κάτι που έδειξε και η μάχη στο Μαραθώνα.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Η Σαλαμίνα, οι Πλαταιές και η Μυκάλη ήταν τρεις καταστροφές, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, που ακόμα και μια αυτοκρατορία εκείνης της εποχής, σαν την Περσία, δεν θα μπορούσε να «χωνέψει» με ευκολία. Οι συνέπειες της ήττας στη Σαλαμίνα, για την εσωτερική πολιτική της Περσίας, μπόρεσαν να αποσοβηθούν με τη γρήγορη επέμβαση του στρατού του Ξέρξη. Οι συνέπειες, όμως, των μαχών των Πλαταιών και της Μυκάλης ήταν πολύ πιο σοβαρές. Με την νίκη τους αυτή οι Έλληνες όχι μόνον έθεσαν τέρμα στα όνειρα του Ξέρξη, αλλά απελευθέρωσαν και τη Χίο, τη Σάμο, τη Λέσβο κι όλους τους άλλους Έλληνες νησιώτες που ζούσαν κάτω από την περσική κυριαρχία.
Η νίκη των Ελλήνων στη Μυκάλη σηματοδότησε σε πολλούς Ίωνες την απαλλαγή τους από τον περσικό ζυγό. Οι Ίωνες αποστάτησαν από τους Πέρσες κι έδιωξαν τις περσικές φρουρές που είχε κάθε πόλη. Το γεγονός αυτό απάλλαξε τους Έλληνες της Ασίας από τους τυράννους τους και τα αδύναμα περσικά καθεστώτα κατοχής και τότε απέκτησαν την ελευθερία τους. Οι Ίωνες είχαν διατηρήσει έντονα την ανάμνηση των περσικών αντιποίνων μετά την αποτυχημένη εξέγερση των ετών 500-494 π.Χ. Για τις πόλεις της Ιωνίας, κυρίως, αρχίζει να μεταβάλλεται η πολιτική τους κατάσταση.

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΙΩΝΩΝ
Μετά τη νίκη τους αυτή, το φθινόπωρο του 479 ή την άνοιξη του 478 π.Χ., οι Έλληνες επιστρέφουν στη Σάμο για να συζητήσουν για το μέλλον των Ιώνων της Ασίας, που είχαν εξεγερθεί. Οι Σπαρτιάτες πρότειναν οι Ίωνες να επιστρέψουν στη γενέτειρά τους (στην Ιωνία ήταν δύσκολο να αμυνθούν σε μελλοντικές περσικές επιθέσεις) και να εγκατασταθούν στη χώρα όσων συμμάχησαν με τους Πέρσες. Οι Αθηναίοι, όμως, δεν συμφώνησαν λέγοντας ότι οι ιωνικές πόλεις ήταν από την αρχή ελληνικές αποικίες. Επίσης απαίτησαν την αποπομπή από τη Αμφικτιονία όλων των πόλεων που δεν πήραν μέρος στον αγώνα κατά των Περσών. Όμως και εδώ οι Αθηναίοι αντέδρασαν δυναμικά και έσωσαν τη Δελφική Αμφικτιονία.
Οι Ίωνες έβλεπαν στο στόλο της Αθήνας τη μοναδική δύναμη που ήταν σε θέση να παρεμποδίσει την επιστροφή των περσικών στρατευμάτων. Για να σιγουρευτούν για το μέλλον τους, απέναντι σε μια ενδεχόμενη εκδικητική μανία των κατακτητών ζήτησαν να γίνουν δεκτοί στην ελληνική συμμαχία. Οι Σπαρτιάτες απέκρουσαν την πρότασή τους και ο Λεωτυχίδης με τους Πελοποννήσιους στρατιώτες έφυγε για την Ελλάδα. Μόνον η Λέσβος, η Χίος και η Σάμος, με την αθηναϊκή υποστήριξη, έγιναν δεκτά ως μέλη στις Δελφικές Αμφικτιονίες, το φθινόπωρο του 479.

Η ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ
Η αποχώρηση της Σπάρτης από τις ναυτικές επιχειρήσεις άφησε στους Αθηναίους ελεύθερο χώρο στο Αιγαίο και τους επέτρεψε να χειριστούν διάφορες καταστάσεις χωρίς εμπόδιο. Αποφάσισαν να ανακτήσουν τη χερσόνησο, που έλεγχε το δρόμο μεταφοράς σιτηρών από τον Εύξεινο Πόντο και πολιορκούν τη Σηστό. Οι Πέρσες που είχαν συγκεντρωθεί στην πόλη, μετά την εξάντληση των προμηθειών τους παραδόθηκαν. Με την άλωση της Σηστού κλείνει ο Ηρόδοτος την ιστορία των Περσικών πολέμων. Οι Αθηναίοι κατέλαβαν επίσης το Βυζάντιο, την Ηιώνα και τη Σκύρο. Το 478/477 π.Χ., υπό τον Τιμοσθένη, ιδρύθηκε η συμμαχία Αττικής-Δήλου, ειδική συνθήκη μέσα στους κόλπους της Δελφικής Αμφικτιονίας (που ήταν υπό την εποπτεία της Σπάρτης), με στόχο την προστασία των Ελλήνων της Ιωνίας και τη συνέχιση των πολεμικών επιχειρήσεων κατά των Περσών. Μεμονωμένες πόλεις στην Ιωνία και στον Ελλήσποντο έγιναν μέλη της Δηλιακής Συμμαχίας (μαζί με την Αθήνα) κι αποτέλεσαν τον πυρήνα της πρώτης Αθηναϊκής Συμμαχίας. Η συμμαχία γνώρισε μεγάλη διεύρυνση με την προσχώρηση κοινοτήτων της Καρίας και της Λυκίας.

Η ΕΙΡΗΝΗ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΑ
Μετά από 30 χρόνια, το 449 π.Χ., υπογράφτηκε η ειρήνη του Καλλία, βάζοντας τέρμα σε ένα πόλεμο διάρκειας μισού αιώνα. Με την πρεσβεία που έστειλε στην αυλή του Πέρση βασιλιά στα Σούσα, και στην οποία επικεφαλής ήταν ο Καλλίας, ο Περικλής εισήγαγε μια νεότερη αλλαγή στην αθηναϊκή εξωτερική πολιτική. Ο πόλεμος κατά των Περσών τερματίστηκε και επίσημα, αν κι ο κίνδυνος από τον Πέρση βασιλιά συνέχισε να υπάρχει. Οι πιθανότητες όμως για μελλοντική περσική επίθεση ήταν μετριασμένες και το ενδιαφέρον των Περσών για κατάληψη της Ελλάδας ήταν μειωμένο. Τώρα, δεν ήταν πια τα στρατεύματα, όπως την εποχή του Ξέρξη, αλλά το περσικό χρήμα που διατέθηκε με τρόπο αποτελεσματικό.
Με τη δολοφονία του Ξέρξη, το 465 π.Χ. και την ανάληψη της εξουσίας από τον Αρταξέρξη, μέσα από ίντριγκες και δολοφονίες, άρχισε η αργή κατάρρευση των Αχαιμενιδών, στην οποία έβαλε τέλος ο Μ. Αλέξανδρος με την κατάκτηση της Περσέπολης το 330 π.Χ.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η Σαλαμίνα πρώτα και οι Πλαταιές ύστερα, ήταν οι πιο αποφασιστικές στιγμές του αγώνα των Ελλήνων υπέρ της ελευθερίας. Οι Περσικοί πόλεμοι έκλεισαν μετά από μια γενιά, με την ειρήνη του Καλλία, το 449 π.Χ. Στους αγώνες αυτούς, οι Έλληνες δεν πολέμησαν μόνο για την τελική υπόστασή τους. Γνώριζαν καλά ότι στη περίπτωση που θα έχαναν τον αγώνα, τους περίμενε η εξορία και η μετοικεσία. Γενικά, ο αγώνας τους έγινε για την ελευθερία, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την πολιτική αυτονομία. Αν οι Έλληνες δεν είχαν ενωθεί εναντίον των Περσών, ήταν σίγουρο ότι θα σκίαζε αυτούς και τους Έλληνες της Ιωνίας, ο περσικός δεσποτισμός με όλα τα συνεπακόλουθά του. Γι’ αυτό και ο περσικός κίνδυνος ξύπνησε στους Έλληνες, για πρώτη φορά στην ιστορία τους, το συναίσθημα της εθνικής αξιοπρέπειας και ενότητας. Είναι χαρακτηριστική η απάντηση που έδωσαν οι Αθηναίοι στον Μαρδόνιο, όταν τους προσκάλεσε σε συμμαχία το 479 π.Χ., ότι δηλαδή δεν μπορούν να προδώσουν το «ελληνικό» έθνος, το οποίο είχε κοινή καταγωγή, κοινή γλώσσα κοινά ιερά, κοινά ήθη και έθιμα.

Η Αθήνα είχε καταλάβει, όσο καμιά άλλη πόλη της αρχαιότητας, το βαθύτερο νόημα του αγώνα. Γι’ αυτό και οι κάτοικοί της εγκατέλειψαν δυο φορές την πατρίδα τους και άφησαν το στόλο στην ανώτατη διοίκηση της Σπάρτης. Είχαν κατανοήσει ότι η υπόθεση του έθνους έπρεπε να τοποθετηθεί πάνω από φιλοδοξίες και προνόμια. Όμως, παρά τις νίκες στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές, δεν άρχισε να παίρνει ακόμα σάρκα και οστά η πανελλήνια ιδέα.
Η παγκόσμια σημασία της ελληνικής νίκης κατά των Περσών είναι προφανής. Με το νικηφόρο αγώνα τους για την ελευθερία γεννιέται η Ευρώπη ως ιδέα και ως πραγματικότητα. Τα αγαθά, για τα οποία έδωσαν τη ζωή τους οι Έλληνες, είναι ακόμα και σήμερα οι υπέρτατες αξίες για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Η Ευρώπη παρέλαβε και θαυμάζει ως κλασικά πρότυπα τα επιτεύγματα αυτά, που δημιουργήθηκαν στη χρονική περίοδο που ακολουθεί τις νίκες στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές. Και ας μη λησμονούμε τους πρωτεργάτες αυτών των νικών, που η τύχη τους επεφύλασσε ένα σκληρό και άδοξο τέλος: του Θεμιστοκλή και του Παυσανία.
Η περσική εισβολή επηρέασε την τέχνη και τη λογοτεχνία και ενέπνευσε τη δημιουργία μερικών από τα μεγάλα έργα του κόσμου. Ο Φρύνιχος [1] επεξεργάστηκε ένα θέμα, χωρίς το φόβο ενός άλλου προστίμου. Και ο Αισχύλος, που πήρε μέρος στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, έκανε την τραγωδία του Ξέρξη ένα δράμα, που παραμένει μοναδικό, μεγαλόπνοο έργο. Ο Περσικός πόλεμος ενέπνευσε ακόμα, λίγο αργότερα, τον πατέρα της Ιστορίας Ηρόδοτο να γράψει το έργο του και να αποθανατίσει την πάλη της Ευρώπης με την Ασία. Ακόμα και σε γλυπτά αποθανατίζεται ο αγώνας των Ελλήνων κατά των Περσών.

Οι Έλληνες με τα κατορθώματά τους αυτά δεν υπερασπίστηκαν μόνον την πολιτική τους ελευθερία, αλλά και την πνευματική αυτονομία του ανθρώπου. Και αν εμείς σήμερα μπορούμε να λεγόμαστε ελεύθεροι άνθρωποι, άνθρωποι που έχουμε δικαίωμα να σκεφτόμαστε, το χρωστάμε σε εκείνους που δημιούργησαν τις προϋποθέσεις γι’ αυτό.
Η Ελλάδα, παρά τη μικρή της έκταση, σε σύγκριση με την Περσική Αυτοκρατορία, κατακερματισμένη σε αναρίθμητα κρατίδια, δεν φαινόταν ικανή για έναν τόσο μεγάλο και κοσμοϊστορικό ρόλο. Όμως το παράδειγμα του αγώνα των Ελλήνων κατά των Περσών για την ελευθερία, αποδεικνύει ότι η ιστορία του ανθρώπινου πνεύματος δεν εξαρτάται από γεωγραφικούς και πολιτικούς παράγοντες, επειδή στηρίζεται κυρίως στη δυναμικότητα της δημιουργικής προσωπικότητας, που είναι απαραίτητη στον πολιτικό για την υλοποίηση των σχεδίων του. Η Περσία δεν είχε να επιδείξει ούτε μια αξιόλογη προσωπικότητα, η δράση της οποίας να έχει αφήσει τη σφραγίδα της σε οποιοδήποτε τομέα του πνεύματος. Και βέβαια αυτό δεν είναι τυχαίο. Η ισοπέδωση του ατόμου και όχι η έμφαση στην προσωπικότητα είναι χαρακτηριστικό του περσικού κράτους. Η Ελλάδα έδωσε για αιώνες νέα ζωή στην Περσία, με καλλιτέχνες, με γιατρούς, με σοφούς και το ελληνικό πνεύμα έγινε το προζύμι ενός ολόκληρου κόσμου, της Δύσης και της Ανατολής.

Ο ΟΠΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΙΣΤΩΝ

Τί Όπλα χρησιμοποιούσαν οι Πολεμιστές στην Αρχαία Ελλάδα  Αρχαία Ελληνική Ιστορία

ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ Α' (-470 π.Χ.)
Βασιλιάς της Σπάρτης, που ανέβηκε στο θρόνο μετά το θάνατο του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες. Ήταν ο εμπνευστής της νίκης στη μάχη των Πλαταιών, που τερμάτισε οριστικά τις περσικές εισβολές στην Ελλάδα. Μετά το τέλος των Περσικών πολέμων, ο Παυσανίας θέλησε να εφαρμόσει το σχέδιό του, που προέβλεπε την επέκταση της σπαρτιατικής ηγεμονίας σε όλη την Ελλάδα. Με 20 πλοία εκστράτευσε στην Κύπρο, κατέλαβε μεγάλο μέρος της και κατέλαβε το Βυζάντιο από τους Πέρσες (478). Ο αυταρχισμός του όμως προκάλεσε τα παράπονα των συμμάχων, που προσπαθούσαν να πείσουν τους Αθηναίους να αναλάβουν αυτοί την αρχηγία. Οι Σπαρτιάτες ανακάλεσαν τον Παυσανία στη Σπάρτη και τον αντικατέστησαν, ενώ οι Αθηναίοι ίδρυσαν τη Δηλιακή Συμμαχία. Ο Παυσανίας επέστρεψε στο Βυζάντιο το 477 και έμεινε εκεί για 7 χρόνια, προσπαθώντας να υλοποιήσει την πολιτική του. Τελικά το 470, οι Αθηναίοι τον έδιωξαν από το Βυζάντιο, αφού ο Παυσανίας δεν είχε καμιά υποστήριξη από τη Σπάρτη. Τότε κατηγορήθηκε για προδοσία υπέρ των Περσών, σχεδόν ταυτόχρονα με τον Θεμιστοκλή και καταδικάστηκε από τους Σπαρτιάτες σε θάνατο. Ο Παυσανίας κατέφυγε σ’ ένα ναό ικέτης, αλλά οι διώκτες του έχτισαν το ναό και τον άφησαν να πεθάνει από πείνα και δίψα. Οι Σπαρτιάτες εξαγνίστηκαν από το άγος αργότερα, αφιερώνοντας δυο χάλκινους ανδριάντες στο ναό.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Στις Πλαταιές απέτυχε και η τελευταία προσπάθεια των Περσών να κατακτήσουν την Ελλάδα και στην συνέχεια την Ευρώπη. Τα Ελληνικά όπλα εξασφάλισαν την ελευθερία και έκτοτε δεν ακολούθησε καμία νέα περσική στρατιωτική επιχείρηση κατά της Ελλάδος. Είναι πολλοί εκείνοι που θεωρούν ότι η νικηφόρα ναυμαχία της Σαλαμίνας έσωσε τον Ελληνισμό,

ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΛΑΤΑΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ

όμως στην πραγματικότητα η ελευθερία των Ελληνικών πόλεων-κρατών κατοχυρώθηκε με τη νίκη στις Πλαταιές, η οποία σημειωτέο ήταν η ύψιστη στιγμή του Σπαρτιατικού στρατού. Ο Περσικός στρατός που είχε μείνει, αποτελούνταν από τα ποιο αξιόπιστα τμήματα με επικεφαλής τους Αθανάτους που ήταν μια πολύ αξιόμαχη μονάδα ,είχε όμως την ατυχία να πέσει πάνω σε μία από τις πλέον σκληρές πολεμικές μηχανές της ιστορίας, στην υπέρτατη της ακμή.
Παράλληλα φαίνεται ότι στο Περσικό στρατόπεδο δεν έλειπαν και οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί , όπως φανερώνει και η συμπεριφορά του Αρτάβαζου που δίνει το δικαίωμα να υπονοήσει κανείς αρκετά.
Επίσης οι Πέρσες φαίνεται ότι δεν διδάχτηκαν κάτι και από τις Θερμοπύλες. Έτσι αντί να επιδιώξουν μάχη σε όσο το δυνατόν ποιό ανοικτό μέρος, όπου η χρησιμοποίηση τοξοτών και ιππικού θα τους έδινε πλεονέκτημα, εκείνοι με περίσσια αλαζονεία επέλεξαν να πολεμήσουν με τις ασπίδες και σε μάχη σώμα με σώμα απέναντι σε ένα στρατό, οι στρατιώτες του οποίου γυμναζόντουσαν σε αυτό ακριβώς το είδος μάχης από παιδιά. Φυσικό επακόλουθο η Περσική ήττα, που καθώς έλειπε και η ομοιογένεια, γρήγορα μετατράπηκε σε άτακτη υποχώρηση και άγρια σφαγή.

Σημαντικός παράγοντας στην νίκη, αποδείχθηκε η στρατηγική ικανότητα του Παυσανία ( ανηψιού του Λεωνίδα)ο οποίος δίκαια θεωρήθηκε από τους ιστορικούς ως ο βασικός συντελεστής της Ελληνικής νίκης. "Κι' απ' όλες τις νίκες που είδαμε στον καιρό μας, την πιό λαμπρή την κερδίζει ο Παυσανίας, ο γιός του Κλεόμβροτου του Αναξανδρίδου" (Ηροδ.Θ,64).
Η Ελλάδα μπορούσε πλέον με την ησυχία της να υλοποιήσει τα πολιτιστικά της επιτεύγματα που της χάρισαν την αιωνιότητα και την παγκόσμια αναγνώριση.
Δεν θα ήταν υπερβολή επίσης να ισχυριστούμε ότι οι Πλαταιές ήταν η αρχή του τέλους της κραταιάς περσικής αυτοκρατορίας. Οι Πέρσες περιορίστηκαν να αναμειγνύονται παρασκηνιακά στα Ελληνικά πράγματα, δωροδοκώντας τις Ελληνικές πόλεις με χρυσό, για να πετύχουν την βαθμιαία αποδυνάμωσή τους. Τελικά, κάτι κατάφεραν, τον πελοποννησιακό πόλεμο ( 431-404 π.Χ.) ο οποίος αποδυνάμωσε πλήρως την Ελλάδα. Αλλά επειδή ο Θεός της Ελλάδας δεν αφήνει ποτέ την χώρα του, μερίμνησε να την ξανακάνει και πάλι δυνατή με τον παμμέγιστο των Ελλήνων τον Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος και διέλυσε την περσική αυτοκρατορία μετατρέποντας την σε Ελληνική.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ
Ο Ηρόδοτος διηγείται ότι η τραγωδία του Φρύνιχου, «Μιλήτου άλωσις», που παίχτηκε κατά το 492 π.Χ., δυο χρόνια μετά τη συμφορά, έκανε τους θεατές να κλάψουν. Οι Αθηναίοι απαγόρευσαν την επανάληψη του έργου και τιμώρησαν τον ποιητή με πρόστιμο, γιατί τους θύμισε «οικεία κακά». Όμως, μια άλλη τραγωδία του Φρύνιχου, «οι Φοίνισσες», του έδωσε τη νίκη το 476 π.Χ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Andrewses A., «Αρχαία ελληνική κοινωνία», Αθήνα, 1987.
Balcer J.M., «The Persian Wars against Greece: A Reassessment», Historia, 1995.
Bengtson Herman, «Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας».
Bostford G.W. - Robinson C.A., «Αρχαία Ελληνική Ιστορία», Αθήνα, 1979.
Burn A.R., «Persia and Greece», Λονδίνο, 1962.
Bury J.B., «Οι Αρχαίοι Έλληνες ιστορικοί».
Fornara C.W., «Archaic Times to the End of the Peloponnesian War», Κέμπριτζ, 1983.
Gillis D., «Collaboration with the Persians», Βισμπάντεν, 1979.
Green P., «The Year of Salamis 480-479 B.C.», Λονδίνο, 1970.
Grundy G.B., «The Great Persian War», Λονδίνο, 1901.
Hammond G.L., «History of Greece to 322 B.C.», Οξφόρδη, 1959.
Hignett C., «Xerxes’ Invasion of Greece», Οξφόρδη, 1963.
Jordan B., «The Athenian Navy in the Classical Period. A Study of Athenian Naval Administration and Military Organization in the 5th and 4th Centuries B.C.», Μπέρκλεϋ, 1975.
Lengauer W., «Greek Commanders in the 5th and 4th Centuries B.C., Politics and Ideology: A Study of Militarism», Βαρσοβία, 1979.
Lewis D.M., «Sparta and Persia», Λέιντεν, 1977.
Lewis Ν., «The Fifth Century B.C.», Τορόντο, 1971.
Meritt B.D., «The Athenian Calendar in the Fifth Century», Κέμπριτζ-Μασαχουσέτη, 1928.
Μiller M., «Athens and Persians in the Fifth Century B.C.: A Study in Cultural Receptivity», Κέμπριτζ, 1997.
Olmstead A.T.E., «History of the Persian Empire», Σικάγο, 1948.
Podlecki A.J., «The Life of Themistocles», Μόντρεαλ/Λονδίνο, 1975.
Rich J. - Shipley G., «War and Society in the Greek World», Λονδίνο, 1993.
Robertson N., «The Decree of Themistocles in its Contemporary Settings», 1982.
Schuller W., «Ιστορία της αρχαίας Ελλάδας», Αθήνα, 1999.
Αισχύλος, «Πέρσαι».
Διόδωρος Σικελιώτης, «Βιβλιοθήκη Ιστορική ΧΙ».
Ηρόδοτος, «Ιστορίαι».
Παπαρρηγόπουλος Κ., «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους».
Παυσανίας, «Ελλάδος Περιηγήσεις, Αττικά».
Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι (Θεμιστοκλής, Αριστείδης)».

Ηρόδοτος βιβλία "η" "ουράνια" και "Θ" Καλλιόπη
Διόδωρος Σικελιώτης "βιβλιοθήκη ιστορική,βίβλος ία"
Ιστορία του ελληνικού έθνους τόμος β' εκδοτική Αθηνών
Ιστορία του ελληνικού έθνους τόμος Ξ κ.παπαρρηγοπουλου
Περσικοί πόλεμοι του δημ.γαρουφαλη
Μηδικοί πόλεμοι του παντελή καρυκα
Τραγωδία Αισχύλου "Πέρσαι"
Πλούταρχος "Θεμιστοκλής"
Πλούταρχος "Αριστείδης"
Κτησίας "Περσία"
Λυκούργος "κατά λεωκρατους"
Ιστολογιο "Ελλήνων ανάβασις "

LINKS

http://el.wikipedia.org/wiki/
http://www.elzoni.gr/html/ent/275/ent.13275.asp
http://pyrron.blogspot.gr/2009/09/blog-post_1159.html

https://ellinonistoria.blogspot.com/2011/04/blog-post_19.html

https://ellinondiktyo.blogspot.com/2014/09/blog-post.html

https://perseasorion.blogspot.com/2013/05/6.html

https://history-pages.blogspot.com/2011/09/blog-post_10.html

https://greekworldhistory.blogspot.com/2015/09/479.html

https://sofixanthi.blogspot.com/2015/11/19.html

https://www.offlinepost.gr/2022/06/14/i-maxi-ton-plataion/

Χορηγός: mixanikos365 διακριτικά στο τέλος του άρθρου χωρίς συνεχείς διαφημήσεις και αναδυόμενα παράθυρα